14-mavzu. Iste’mol bozori reja

Qisqacha xulosalar
1. Iste’mol bozoridagi vaziyat ishlab chiqarishning pirovard natijalarini, yakunini o‘zida aks ettiradi. Iste’mol bozoridagi barqarorlik aholi turmush farovonligini oshiruvchi asosiy shart-sharoitlardan biridir.
2. Iste’mol bozori miqyosiga ko‘ra xalqaro, hududiy, milliy va mahalliy bozorlarga bo‘linib, bu bozor boshqa bozorlardan ko‘p segmentliligi bilan ajralib turadi. Bu segmentlardan eng yiriklari oziq-ovqat, kiyim-kechak, uy xo‘jalik tovarlari, maishiy-ijtimoiy xizmatlar bozori hisoblanadi.
3. Iste’mol bozorida ulgurji va chakana savdo amalga oshiriladi. Aholiga keng xalq iste’moli tovarlari va xizmatlari sotiladigan iste’mol bozorida ko‘proq chakana savdo amalga oshiriladi.
4. Ulgurji bozor tovar iste’molchilariga yoki uni chakana sotadigan xaridorlarga tovarlar yirik to‘plari bilan ko‘tarasiga sotiladigan bozor. Ulgurji savdo aylanmasi hajmi oshishi ham iste’mol bozori rivojlanayotganligini bildiradi.
5. Iste’mol bozori rivojlanishiga baho berishda bir qator ko‘rsatkichlardan foydalaniladi. Iste’mol bozori rivojlanishini ifodalovchi ko‘rsatkichlarga iste’mol budjeti, iste’mol krediti hajmi ortishi, iste’mol bozoridagi ishtirokchilar sonining ko‘payishi, iste’mol me’yorlari o‘zgarishi, iste’mol savati hajmi, iste’mol fondi hajmi kabilar kiradi.
6. Iste’mol bozori rivojlanishini ifodalovchi ko‘rsatkichlar mamlakat iste’mol bozori kengayayotganligini, undagi sifat va miqdoriy o‘zgarishlarni ifodalaydi. Iste’mol bozori rivojlanishiga tashqi omillar ham ta’sir ko‘rsatadi.
7. O‘zbekistonda bozor iqtisodiyotini barpo etish davrida iste’mol bozorini tartibga solish va rivojlantirishning tashkiliy-huquqiy asoslari takomillashib bordi. Davlat iste’mol bozorida tartibga solishning soliq va boj vositalaridan samarali foydalanmoqda, monopolistik faoliyatlarni cheklab, raqobat munosabatlarining kuchayishiga yo‘l ochib berayapti.
Asosiy atamalar va tushunchalar
Iste’mol bozori, iste’mol bozori segmentlari, ulgurji savdo, chakana savdo, ulgurji savdo aylanmasi, chakana savdo aylanmasi, iste’mol budjeti, iste’mol krediti, iste’mol me’yorlari, iste’mol savati.