14-mavzu. Ishlab chiqarish omillari bozori

Investitsiyaga talab. 
Sof keltirilgan qiymat mezoniga ko’ra, investitsiya o’zini 
oqlaydi, agar
NPV
= -
I+f(i)>0 
bo’lsa. Bu erda 
∑
Demak, 
I=f(i)
investitsiyaga talab funktsiyasi. Ushbu funktsiyaning grafigi 
kamayuvchi bo’lib, investitsiya "narxi" bilan, ya’ni foiz stavkasi bilan investitsiyaga 
qilinadigan harajatlar o’rtasidagi teskari aloqani ifodalaydi (14.23-rasm).
14.23-rasm. Investitsiyaga talab funktsiyasi grafigi 
 
Investitsiyaga talab funktsiyasi berilgan loyiha investorlar tomonidan kapital 
mablag’ qo’yishi mumkin bo’lgan maksimal foiz stavkasini ifodalaydi. Yuqori foiz 
stavkasida yuqori foyda berishi mumkin bo’lgan loyihalar amalga oshiriladi. Foiz stavkasi 
kamayganda kapital mablag’ qo’yish masshtabi kengayadi, ya’ni kam foyda beradigan 
loyihalar ham mablag’ bilan ta’minlanadi. 
Inflyatsiyaning ta’siri. 
Inflyatsiya yoki narxlarning umumiy darajasining o’sishi 
joriy va kelajakda olinadigan mablag’lar nisbatini o’zgartiradi. Shuning uchun ham 
inflyatsiya darajasi loyihalarni baholashda e’tiborga olinishi zarur.
Agar barcha tovarlarga, xizmatlarga va ishlab chiqarish resurslariga (ish haqiga ham) 
bo’lgan narxlarning darajasi o’sganda, ular o’rtasidagi nisbat o’zgarmasa, bunday 
o’zgarishga balanslashgan inflyatsiya deyiladi. Bunday holda, ya’ni narxlarning o’sish 
sur’ati bir xil bo’lganda loyihani tahlil qilishda inflyatsiyani hisobga olmasa ham bo’ladi. 
Nominal narxlardan, nominal foiz stavkasidan foydalanib daromadlar va harajatlarni 
MR=1200
00 
3000 
1000 
20
00 
30
00 
40
00 

---

hisoblab, ularni solishtirish mumkin. Foyda va harajatlarni belgilangan (solishtirma) 
narxlarda ham hisoblash mumkin, lekin bunday holda real foiz stavkasidan foydalanish 
kerak bo’ladi.
Agar har bir tovar, xizmat va resurs o’zining narx o’sish sur’atiga ega bo’lsa, 
inflyatsiya balanslashmagan bo’ladi. Balanslashmagan inflyatsiya loyiha bo’yicha hisob-
kitoblarni murakkablashtirib yuboradi.