14-mavzu. Ishlab chiqarish omillari bozori

 
Zayomlarning qiymatini diskontirlash. 
Zayomlar to’lov majburiyati bo’lib, 
ularning mohiyati shundan iboratki, zayom beruvchi zayom oluvchiga (kreditorga) 

---

ma’lum muddat o’tishi bilan ma’lum summada pul to’laydi. Faraz qilaylik, davlat yoki 
biror korxonaning zayomi yaqin 10 yil ishlab chiqarishda har yilda 100 so’mdan daromad 
keltiradi, 10 yil o’tgandan keyin pirovard dividend 1000 so’m bo’lsin. Ushbu zayomga 
zayom oluvchi qancha to’lashini ko’rib chiqamiz. Buning uchun daromadlarning 
diskontirlangan summasini hisoblab chiqamiz.
 
Bu erda ham zayom qiymati foiz stavkasiga bog’liq. 4-rasmda zayomning har xil 
foiz stavkalarida diskontirlangan qiymati keltirilgan. Foiz stavkasi qancha ko’p bo’lsa, 
zayomning qiymati shuncha past bo’ladi. Masalan, 5 foizli stavkada zayom narxi 1386 
so’mni tashkil qilsa, 15 foizda u 747 so’mga teng bo’ladi. 
Zayomlar muddatsiz bo’lganda zayom olgan shaxs cheklanmagan muddatda har yili 
ma’lum o’zgarmas summa olib turadi. 1000 so’mlik dividend beradigan cheksiz muddatli 
zayomning narxi quyidagiga teng: 
Bunday holda 
PDV 
quyidagicha hisoblanadi: 
. 
Shunday qilib, agar foiz stavkasi 5% bo’lsa, muddatsiz zayomning qiymati 
so’m bo’ladi. Agar foiz stavkasi 20% bo’lsa, zayomning qiymati 5000 
so’mga teng bo’ladi.
14.24-rasm. Zayom qiymatidan olinadigan diskontirlangan daromadlar yig’indisi 
14.4.Yer bozori
Iqtisodiy nazariyada er deganda, uning tabiiy resurslari tushuniladi, ya’ni: erning 
hosildorligi, undagi foydali qazilma boyliklar va hokazolar. Bunda biz erning ustki 
50
00 
i=
1
Q
 
Sot
ish 
Kap
ital