14-Mavzu : Islom dini qadryatlari

200
Diniy bayramlarning
k^shbchiqishitarnxn
rivojlanib borishida marosim va bayramlarning ahamiyati
beqiyos. SHu o’rinda diniy marosim va bayramlar ham insoniyat
hayotida alohida o’rin egallaydi. “Avesto”, “Bibliya” kabi diniy
manbalarda hamda Qur’oni karim oyatlari va hadisi
shariflarda diniy marosim va bayramlar to’g’risida ko’plab
ma’lumotlar berilgan.
Ma’lumki, islomda asosan ikkita rasmiy diniy bayram
Ramazon yoki Ro’za hayiti (arabcha nomi “iyd Ramazon”, “iyd alfitr”, “iyd as-sag’ir”) hijriy SHavvol oyining 1—3-kunlarida
va Kurbon xayiti (arabcha nomi — “iyd al-adho”, “iyd al-kabir”)
uch kun — Zulhijja oyining 10— 13-kunlarida musulmon
dunyosida keng nishonlanib kelinmoqda. “Hayit” — arabcha “iyd,
ya’ni bayram demakdir.
Ramazon - hijriy yil hisobining to’qqizinchi oyi bo’lib,
islom aqidalari bo’yicha bu oyda Alloh Muhammad alayhissalomga Qur’onni vahiy kila boshlagan. SHuning uchun ham
islom dunyosida Ramazon mukaddas xisoblanib, bu oyda
musulmonlar ro’za tutishadi.
Ramazon kishilar uchun hidoyat va to’g’ri yo’l hamda ajrim
etuvchi xujjatlardan iborat Qur’on nozil kilingan oy ekani
islom manbalarida zikr etilgan.
Ramazon oyida iftorlik qilish odat tusiga kirib qolgan
marosimlardan xisoblanadi. Iftorlik marosimini o’tkazmoqchi
bo’lgan xonadon sohibi ramazon oyida biror kunni belgilaydi
va ro’zadorlarni ziyofatga taklif etadi. Iftorlik marosimi
o’tkazishning tub mohiyati kambagallar, beva-bechoralar, yetimesirlar qornini to’ydirishdan iborat.
Ramazon yakunida esa qamariy o’ninchi SHavvol oyining
birinchi kuni islomning katta bayramlaridan biri — Ro’za
hayiti yoki iyd-Ramazon boshlanadi. Ro’za hayiti arafasida
kishilar bir-birlariga muloyimlik bilan munosabatda
bo’lishlari lozim bo’ladi. Erta tongdanoq hamma sidqidildan
shunday kunlarga yetkazgani uchun Alloxga shukronalar
aytadilar. O’z yaqinlari, qarindosh-urug’lari, bemorlar va
qariyalarni ziyorat qiladilar.