13-Mavzu: Kambag’allik muammolari va ularni hal qilish yo’llari. Reja

3. Kambag‘allikka qarshi kurash strategiyasi va maqsadli ijtimoiy dasturlar

Kambag‘allikka qarshi kurashning zamonaviy strategiyasi kuchli bozor iqtisodiyoti va oila tizimini, ijtimoiy sug‘urta, ijtimoiy ta’minot dasturlari, natural ko‘rinishdagi, soliq imtiyozlari va imtiyozli kreditlar ko‘rinishdagi maqsadli davlat ijtimoiy dasturlarini o‘z ichiga oladi.

Kambag‘allikka qarshi kurashning dastlabki sharti bu rivojlangan bozor iqtisodiyoti va oila tizimining mavjudligi bilan belgilanadi. Rivojlangan bozor iqtisodiyoti mamlakatda to‘la bandlikni ta’minlashning muhim omili bo‘lib, kambag‘allik holatidan ishchilar va ular oila a’zolarini chiqarishga yetarli bo‘lgan ish haqi bilan ta’minlash imkonini beradi.

Kambag‘allikning oldini olish strategiyasining ikkinchi qismi bu ijtimoiy sug‘urta dasturlari hisoblanadi. Ijtimoiy sug‘urta dasturlarining o‘ziga xos jihati shundaki, ular jamiyatning barcha a’zolarini, jumladan, kambag‘allarni ijtimoiy himoya qilish imkonini beradi. AQShda eng keng tarqalgan ijtimoiy sug‘urta turi bu qarilik, boquvchisini yo‘qotganlik va nogironlik ijtimoiy sug‘urtasi hisoblanadi hamda ijtimoiy ta’minot sifatida taqdim etiladi.

Ijtimoiy sug‘urtaning yana bir turi bu ishsizlik bo‘yicha nafaqalar berish hisoblanadi. Ushbu tizim pensiya, nogironlik va boquvchisini yo‘qotganlik sug‘urta dasturlari kabi ishlaydi, biroq maqsadli sug‘urta fondlariga davlat talabi asosida ishchilar emas ish beruvchilar pul o‘tkazishadi. Ushbu mablag‘lar o‘z ixtiyoriga bog‘liq bo‘lmagan holda ishdan bo‘shashga majbur bo‘lgan (masalan shtat qisqarishi) ishchilarga ishsizlik nafaqasi sifatida to‘lanadi.

Ijtimoiy sug‘urtaning muhim turi bu ishchilarni ish davomida olgan jarohatini yoki kasbiy kasalliklarni davolash uchun ko‘rsatiladigan tibbiy xizmat va pul ko‘rinishidagi moddiy yordam – kompensatsiyadir.

Davlatning ijtimoiy yordam dasturi kambag‘allikka qarshi kurash strategiyasining ajralmas qismi hisoblanadi. Bunda oilasi buzilgan, ish haqi ko‘rinishidagi daromadga ega bo‘lmaganlar hamda nogironlar davlat tomonidan ijtimoiy qo‘llab-quvvatlanadi. Ijtimoiy yordam vaqtinchalik qiynalayotgan oilalarga, umumiy yordam va qo‘shimcha ijtimoiy daromad sifatida ko‘rsatiladi. Ushbu yordam mablag‘lari umumiy soliq tushumlaridan moliyalashtiriladi.