13-mavzu. Axborot tizimlarini yaratish va boshqarish reja

DASTURIY TA’MINOTNING AVTOMATLASHTIRILGAN ISHLAB CHIQILISHI

Dasturiy ta’minotning avtomatlashtirilgan ishlab chiqilishi (CASE) – ishlab chiqishning avtomatlashtirilgan qadamma-qadam metodikasi hisoblanib, ushbu usul yordamida qaytariladigan jarayonlarga sarflanadigan vaqtni tejash hamda loyihalovchi ishi samaradorligini oshirish imkoniyati yaratiladi. Mazkur texnologiyaning qo‘llanilishi barobarida barcha mayda va takrorlanadigan ishlar kompyuter zimmasiga yukalanib, ishlab chiquvchiga faqat ijodiy masalalar bilan shug‘ullanish imkoniyati yaratiladi. Avtomatlashtirilgan loyihalash, shuningdek, tegishli hujjatlarni tayyorlash va jamoa a’zolari ishini muvofiqlashtirish kabi ishlarni osonlashtiradi. Loyihchilar bajarilgan ishlarni baholash yoki natijalarni yaxshilash uchun umumiy fayllardan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Ayrim tadqiqotchilarning fikricha, bu usul yordamida ishlab chiqilgan tizimlar ishonchliroq va xizmat ko‘rsatish uchun qulayroqdirlar. Avtomatlashtirilgan loyihalash vositalaridan to‘g‘ri foydalanib turib tizim samaradorligini yanada oshirish mumkin. Bu kabi vositalarning aksariyati shaxsiy kompyuterlarda foydalanish uchun mo‘ljallangan bo‘lib, kuchli va qulay grafik interfeyslarga egalar.

Avtomatlashtirilgan loyihaash vositalari (CASE) tarkibida turli diagramma va grafiklarni avtomatik tarzda qurish uchun grafik utilitilar, hisobotlar generatorlari, ma’lumotlar lug‘ati, tahlil va nazorat tekshiruvlarida foydalaniladigan testlar, kod va hujjatlar generatorlari mavjud. Ularning aksariyati keng tarqalgan tuzilmalashgan metodikalarga asoslanadi, ayrimlari ob’ektli-yo‘naltirilgan ishlab chiqishni qo‘llab-quvvatlaydi. Umuman, bu kabi utilitilarning barchasi quyida keltirilgan funksiyalarni bajarish orqali loyihachilar ishining samaradorligi va sifatini oshirishda qo‘llanidalilar. Demak, utilitilar tomonidan bajariladigan funksiyalar:

♦ ishlab chiqishning standart metodikalarini qo‘llashda yordam berish;

♦ foydalanuvchilar va texnik mutaxassislar o‘rtasidagi kommunikatsiya jarayonlarini yaxshilash;

♦ turli komponentlar o‘rtasidagi aloqani o‘rnatish va tartibga solish, ulardan foydalanish imkoniyatini yaratish;

♦ tahlil va ishlab chiqishda uchraydigan mayda va qaytariladigan jarayonlarni avtomatlashtirish;

♦ dastur kodini avtomatik tarzda generatsiya qilish va uni tekshirish.

Aksariyat CASE-vositalarni ular xizmat ko‘rsatadigan jarayonlar (tashqi yoki ichki) bo‘yicha toifalash mumkin. Tashqi CASE-vositalar ishlab chiqishning dastlabki bosqichlarida tizimni tahlil qilish av loyihalashda, ichki vositalar esa – kodlash, test sinovlaridan o‘tkazish va tatbiq etishda qo‘llaniladi. Ichki CASE-vositalarning ko‘pchiligi tayyorlangan spetsifikatsiyalarni dasturiy kodga o‘zgartira oladi. Ushbu vositalar, shuningdek, ma’lumotlar elementlarini o‘zlari foydalanilayotgan jarayonlar bilan avtomatik bog‘lashlari mumkin. Agar axborot oqimlarining oqimi jarayonlar almashinuvi davomida o‘zgaradigan bo‘lsa, ma’lumotlar lug‘ati ham mos ravishda avtomatik tarzda o‘zgarib turadi. CASE avtomatlashtirilgan loyihalashning vositalari, shuningdek, diagramma va spetsifikatsiyalarni tekshirish funksiyasini ham bajaradilar. Ma’lumotlar bazasida loyihalashning turli bosqichlarida tahlilchilardan qabul qilingan barcha axborot saqlanadi. Ma’lumotlar bazasida axborot oqimlarining sxemalari, blok-sxemalar, tizimning alohida komponentlari o‘rtasidagi o‘zaro bog‘lanishlar sxemalari, ma’lumotlar turining ta’riflanishi, ilovalar va sharhlar, shuningdek test natijalari saqlanadi. Avtomatlashtirilgan loyihalash dasturlari bugungi kunda “mijoz-server” turidagi ilovalarni, ob’ektli-yo‘naltirilgan dasturlashni va biznes-jarayonlar reinjiniringini qo‘llab-quvvatlaydilar.