|
Aylantirib uloqtirishlar. Bu halqa bilan bajariladigan harakatlarga xosdir. (74-rasm)da ko‘rsatilgan mashqda, yon tekislikdagi halqani kaftda aylantirilishi, uloqtirish, ilish ketma-ketligi va aylantirishga o‘tib ketishi tasvirlangan. Gimnastikachini harakati, qadamlab sakrashni bajarishni ta’minlovchi (yarim o‘tirish, qo‘llarni siltash), bir vaqtning o‘zida halqani uloqtirishni ham ta’minlab beradi. Rasmda gimnastikachini, kelishilgan harakatlarni kuzatish mumkin, ular uloqtirishga va sakrashni bajarishga qaratilgandir.
Uchishning oxirgi yo‘nalishi ishlayotgan qo‘lning kafti yakuniy harakatiga asoslanadi (1-3).
74 - rasm.
Uchish fazasida gimnastikachi uni ko‘zdan yo‘qotmaslikka harakat qiladi. Halqani ushlashga tayyorlanish holatiga o‘xshash bo‘ladi (1-9 kadrlar). Oldinga cho‘zilgan qo‘l halqani ilishni, halqani pastki yonidan erkin ushlashda aylanishga o‘tib ketishda amalga oshiriladi. Halqani ilish aylanali sakrashda qiyinlashadi. Texnik jihatidan oldinga-yonda ilish to‘g‘ri hisoblanadi, bunda buyum periferik kuz nuri orqali boshqariladi.
Shunday qilib, harakatni aniqligi, keyingi mashqqa o‘tishni ta’minlaydi. Shu bilan birga, buyumni ilgandan keyin, uni ko‘z bilan kuzatishni keragi yo‘q (10-12).
Halqani aylantirish. Bu halqa bilan bajariladigan harakatda, buyumni aylantirishga xos bulgan, tik turgan o‘q atrofida amalga oshiriladi va uning tekisligida joylashadi. Halqani aylantirish ikki turga; tayanchli va tayanchsizlarga bo‘linadi.
Tayanchli aylantirishlar sodda shaklga ega, ayniqsa, pol ustida bajariladigan aylantirishlar. Halqani aylantirib “qo‘yib yuborish” yoki “chiqarish” fazasi (75-rasm)da ko‘rsatilgan. Halqani qo‘lda aylantirishlar buyumni bo‘yicha va eniga holatida ham bajarilishi mumkin. Halqani aylantirishlar oldindan siltash bilan maxkam ushlash orqali boshlanadi, keyin gimnastikachi kaftini ochadi, shu orqali Halqani aylanishiga sharoit yaratadi va yana mahkam ushlaydi.
75–rasm.
76–rasm.
76–rasmda halqani aylatirishning eng murakkab usullaridan biri ko‘rsatilgan bo‘lib; unda Shugurovaning oyoqlar yordamida halqani aylantirishlari tasvirlangan. Harakatlar ortga dumalatishdan boshlanadi (1-2). Buyumlar bilan uchrashishdan oldin gimnastikachi qisqa yugurishni amalga oshiradi (2-3) oyoqlarni bukib depsinib sakraydi va bir oyog‘ini ko‘tarib silkitadi (4-7-kadrlar). Harakatlar shunday bajariladi-ki, halqani oyoq barmoqlari yordamida aylantirib qisib olish harakati amalga oshiriladi. Buni bajarishning qiyinchiligi shunda-ki, oyoqlar bilan ilib qisish zonasi tayanishdan aniqroq bo‘lishi kerak, faqat shundagina halqani aylantirish etarli darajada mustahkam bo‘ladi.
Tayanchsiz halqani aylantirishlar halqani aylantirishida eni va bo‘yi o‘qi bo‘yicha amalga oshirish mumkin.
77 – rasm.
77-rasmda uloqtirish harakati ko‘rsatilgan bunda gimnastikachi yo‘naltirilgan masofa bo‘ylab halqa bilan qo‘llarni yuqoriga siltishni bajaradi. Uloqtirish vaqtida halqa eniga va aylana o‘q atrofida aylanadi. Halqani uchishida gimnastikachi ortga o‘giriladi va uni bir qo‘llab iladi keyin tekis yon tomon bilan oyoqlarni yuqoriga ko‘taradi.
Halqani aylantirish tik o‘q atrofida bajariladi bajariladi, so‘ngra faollik bilan yuqoriga ko‘tarish harakati amalga oshiriladi (75 - rasm). Yuqoriga uloqtirishida yarim o‘tirib oyoqlarni bukamiz bunda buyumni yuqoriga uloqtirish imkon yaratiladi. Rasmda erkin ilish va ushlash ko‘rsatilgan.
Halqani dumalatish. Halqani gorizontal tekislik yo‘nalishida dumalatish eng oddiy mashqlardan biridir. Qiya qilib dumalatish egri chiziqda bajariladi. Bunda halqani aylanishi nisbatan kamroq. Texnik jihatdan ortga dumalatish qiyinroq hisoblanadi. Ular oldinga, ortga va yon tomonlarga dumalatishlardan iborat. Eng keng tarqalgan dumalatishlardan biri oldinga dumalatib ortga qaytarib ilib olish turi hisoblanadi.
Gimnastikachining harakati uloqtirishga o‘xshab ketadi lekin eniga yo‘naltirilgan buladi. Gimnastikachi halqani shunday uloqtiradiki u yon tomonga o‘rin almashish harakatini va bir vaqtini o‘zida ortga aylanishni amalga oshirish. Ortga dumalatish harakatida qo‘l kaftini ikki xil harakati mavjud.
1-o‘zidan oldinga halqani tezlik bilan uloqtirish;
2-ortga talpinish harakati, bunda halqani markaziy o‘q atrofida aylanishi paydo bo‘ladi.
Bunday harakatlar natijasida halqa erkin harakatning birinchi qismida sirpanib harakatlanadi, o‘z xolatini saqlab turadi, aylantirish esa gimnastikachiga halqani qaytaradi, kurinmay turiladi halqa tayanch bilan a’loqasida sekinlashgan paytda, pol bilan aloqasi ko‘payadi, halqa sirpanmay harakatlanishni boshlaydi. Aylanish harakati xali davom etib turganda, buyum avval to‘xtaydi, keyin qarama - qarshi tomonga harakatlana boshlaydi .
Tana bo‘ylab dumalatishlar nisbatan qiyinroq. Gimnastikachi kaft harakati bilan halqani quli kukrak qismi yana quli buylab yurgazib dumalatadi, keyin maxkam ushlab oladi. Tananing ortki qismida ham dumalatishlar xuddi shu singari bajariladi. Shu ikki dumalashishilarni slishtirsak ularda tanani orqaga egilish harakati bajariladi va oldinga egilish harakati. Dumalatishlarning eng yaxshi bajarilish texnikasida gimnastikachi qo‘llari bukilmaydi va harakatlari katta amplitudada amalga oshiriladi.
Siltashlar va aylanalar (doiralar). Bu turdagi mashqlar gimnastikachining harakatlariga bog‘liq. Ular siltashlar va aylanalarga bulinadi. Siltash deganda kamroq amplitudadagi harakatlar nazarda tutiladi, aylantirishga nisbatan qaralganda. 77-rasmda mashqlar birikmasi keltirilgan, u erda gimnastikachi birinchi ta’svirlangan harakatlaridan tashqari (1-5) halqa bilan siltash harakatini va aylanani va bajaradi (8-9), bu jarayonda gimnastikachi buyumdan arqon sifatida foydalanadi va oyoqlarini birin-ketin ko‘tarib sakraydi (10-12), egilibroq orqa muvozanatiga keladi (14-15). Bu singari mashqlar turli murakkablikga ega bo‘lishlari mumkin. Asosan halqada arqon sifatida sakrashlarda oldinga, ortga, harakatlantirishlarni 2 marta aylanish orqali bajarish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
