12-mavzu. Menejmentning tashkiliy strukturalari. Reja: Tashkiliy tarkibning tavsifi va mohiyati

36-chizma. Boshqaruvning chiziqli-shtabli strukturasi. 
Shtablarning vazifasi har xil muammolarni o’rganish orqali rahbarga qaror qabul kdpishda 
yordam berishdan iborat. Bunday shtablarga ehtiyojning paydo bo’lishiga asosiy sabab - bu 
tashkilotlardagi funktsiyalarning murakkablashuvidir. Bu yerda mehnat taqsimoti ikki turdagi 
maqsad va vazifalar bilan belgilanadi. 
Bu strukturaning afzalligi shundan iboratki, chiziqli rahbarlar o’z diqqatlarini ilmiy-tadqiqiy 
ishlarga emas, balki asosan, korxonaning joriy faoliyatiga qaratadilar. Kamchiligi esa boshqaruv 
tizimida ortiqcha bo’pshlarning paydo bo’lishi, boshqarish tezkorligining susayishi, boshqarish 
xarajatlarining o’sishdadir. 
Chiziqli-shtabli strukturadan farqi o’laroq boshqaruvning funktsional strukturasi rahbarlar va 
struktura bo’g’inlarining boshqaruv faoliyatini ixtisoslashtirishga qaratilgandir. Bunda har bir 
boshqaruv bo’ishiga muayyan funktsiyalar biriktirib qo’yiladi. Masalan, biri marketingni, ikkinchisi 
ishlab chiqarishni, uchinchisi esa moliyani boshqarish bilan shug’ullanadi. 
37-chizma. Boshqarishning funktsional strukturasi. 
Boshqarish apparatini funktsional ixtisoslashtirish uning samaradorligani ancha oshiradi. 
Boshqarishning barcha funktsiyalarini bajarishi lozim bo’lgan universal rahbarlar o’rniga o’z 
sohasini puxta biladigan, o’z shtatiga ega bo’lgan, o’ziga topshirilgan ish uchastkasi uchun javob 
beradigan mutaxassislar apparati paydo bo’ladi.
Bunda ham funktsional bo’limlar rahbarlarining vertikal bo’yicha ierarxiyasi Funktsional 
struktura ham o’zining ijobiy va salbiy tomonlariga ega: 
 
1 
А 
А
1 
А
2
B 
V 
Maslahatchilar, 
referentlar, 
yuridik 
xizmat 
bo’limi 
va 
boshqaruvi 
Marketing tadqiqoti bo’yicha 
marketologlar 
guruhi, 
mehnatni 
muhofaza 
qilish 
xizmati, 
audit guruhi va 
boshqaruv 
Sh 
Sh 
1 
А 
А
1
А
2
FО
1
А
3
B
1 
B
2
B
3
A,B 
– 
tsex 
boshliqlari, 
funktsional organlar 
FO
1
– marketing bo’yicha 
direktor 
o’rinbosari, 
funktsional rahbar 
FO
2
– 
ishlab 
chiqarish 
bo’yicha direktor o’rinbosari, 
funktsional rahbar 
FO
3
– moliya va reja bo’yicha 
direktor 
o’rinbosari, 
funktsional rahbar 
A
1
,A
2
,A
3
- ijrochilar 
B
1
,B
2
,B
3
- ijrochilar 
FО
1
FО
3
B 

---