12-Mavzu. Elektrokimyoviy jarayonlar. Reja: Elektrod jarayonlarni termodinamikasi. Elektrod potensial haqida tushuncha

Oksidlanish-qaytarilish jarayonlari potensialining konsentratsiyaga bog’Iiqligi. 
Nostandart 
sharoitda ishlovchi galvanic element elektryurituvchi kuchi E ni temperature va mahsulotlar 
konsentratsiyasi orqali hisoblab chiqarish mumkin. Bunday hisoblarni G bilan G° ni bog’lovchi 
quyidag itenglama orqali amalga oshirish mumkin: 
∆G = ∆G°+2,303 RT lg С 
(VIII.4) 
(VIII.4) tenglamaga binoan, G = - nFE sababli quyi-dagini yoza olamiz: 

---

-nFE = -nEF° + 2,303 RT lg С 
(VIII.5) 
Bu tenglamani E bo’yicha yechamiz: 
2,303 RT 
E - E° = ———— 
.
LgC
 
(VIII.6)
 
nF 
Bu nisbat Nernst tenglamasi nomi bilan ma’lum. 298 Кda 2,303 RT/F kattaligi 0,0591 V ga teng 
bo’lganligi sababli Nernst tenglamasini oddiyroq ko’rinishda ifodalash mumkin: 
0,059 
E = E°- ————
.
LgC
 
(VIII.7) 
n 
Ushbu tenglamani: 
Zn(q) + Cu
+2
(s) → Zn
+2
(s) + Cu(q) 
E°=l,10 Vreaksiyaga qo’llab ko’ramiz. Bu yerda
n = 2 
ga teng bo’lib, Nernst tenglamasi 
quyidagicha ko’rinishga ega bo’ladi: 
0,0591V [ Zn 
+2
]
E = 1,10 V - ————— lg ——— 
(VIII.8)
2 [ Cu 
+2
] 
(VIII.8) tenglamadan rux bilan mis orasida oksidlanish-qaytarilish reaksiyasi borishiga asoslangan 
galvanik element-ning elektr yurituvchi kuchi [Cu
+2
] ko’payishi va [Zn
+2
] kamayishi bilan ortadi. 
Masalan, [Cu
+2
]=5.0 va 0,5 M bo’lganda 
0,0591V
E = 1,10 V - ————— (-2,00) = 1,16 V
2 
ga ega bo’lamiz. 
Umurtiiy holatda, agar reagentlar konsentratsiyasi mahsulotlar konsentratsiyasiga 
nisbatan ortsa, bu galvanik 
s
. 
men
tda ketadigan reaksiyaning o’z-o’zidan borish dara-osini va uning 
elektr yurituvchi kuchini oshirishga olib keladi. Agar mahsulotlar konsentratsiyasi nisbatan ortsa, 
elektr vurituvchi kuch kamayadi. Elektrokimyoviy element ishlayotganda reagentlar kamayadi va 
mahsulotlar hosil bo’ladi. Bu bilan bog’liq bo’lgan reagentlar konsentratsiyasining kamayishi va 
mahsulotlar konsentratsiyasining ortishi element elektr yurituvchi kuchining asta-sekin kamayishiga olib 
keladi.