12-mavzu: Ekskursiya rahbari – gidga qo‘yilgan talablar

Ekskursiya xizmatining nomi (nomlanishi) – bu bevosita yoki bilvosita shaklda ekskursiya xizmatining mazmunini anglatuvchi uning tildagi ifodasidir. Ekskursiya xizmatining nomi aniq mazmunda bo‘lishi, ikki xil talqin qilinmasligi kerak. Ekskursantlar tarkibi, ekskursiya xizmati vazifasidan kelib chiqib, bitta mavzudagi ekskursiya xizmatining bir nechta nomi bo‘lishi mumkin. Masalan, «Samarqand – Amir Temur davlati poytaxti» nomli ekskursiya xizmatini «Tungi Samarqand», «Samarqand– Sharq gavhari», «Samarqand – Sharq Rimi» deb nomlash ham mumkin.
Ekskursiya xizmati mavzusining asosiy maqsadi– ekskursantlarni ekskursiya xizmatlariga bo‘lgan talablarini to‘liq qondirish hisoblanadi. Shu maqsaddan kelib chiqib, turistik firmalarning muhim vazifasi muntazam ravishda yangi, qiziqarli mavzulardagi ekskursiya xizmatlarini tayyorlash, amaldagi mavzularni takomillashtirish, iste’molchilarga taqdim etilayotgan ekskursiya xizmatlari hajmini va sifatini oshirish hisoblanadi.


4.3. Ekskursiya xizmati ma’lumotlari uchun
manbalar izlash

Yangi mavzudagi ekskursiya xizmatini tayyorlash jarayonida mavzuni yoritishga yordam beruvchi kitoblar, broshyuralar, gazeta va jurnallarda chop etilgan maqolalar, internet sahifalari ro‘yxati taxlanadi. Ushbu ro‘yxatda gidlarga matn tayyorlash uchun zarur bo‘ladigan amaliy va nazariy ma’lumotlarning adabiy manbalari kiritiladi. Ijodiy guruhga ishlash qulay bo‘lishi uchun adabiyotlar ro‘yxati bir necha nusxada ko‘paytirib, muallifi, nashriyotning nomi, chop etilgan yili, shuningdek, boblar, bo‘limlar, betlar berilishi kerak. Adabiy manbalarning ro‘yxatini «asosiy adabiyotlar» va «qo‘shimcha adabiyotlar»ga bo‘lish tavsiya etiladi.

Matbuotda chop etilgan ma’lumotlardan tashqari, boshqa masalan, davlat arxivlari, muzeylar, xronik-hujjatli va ilmiy-ommabop kinofilmlar va shu kabi manbalardan ham foydalanish mumkin. Bunday manbalar ro‘yxatini ekskursiya xizmati mualliflari tuzadi. Manba sifatida tarixiy voqea, hodisalar ishtirokchilarining xotiraviy hikoyalaridan ham foydalanish mumkin. Biroq, noaniqliklardan va chalkashliklardan qochish maqsadida xotiraviy ma’lumotlardan ehtiyotkorona foydalanish tavsiya etiladi. Ekskursantlarga hikoya qilib berish uchun ishonchli, mukammal tekshirib ko‘rilgan fakt va ma’lumotlardan foydalanish zarur. Ekskursiya ma’lumotlarini qidirish va tizimlashtirishda kompyuter ensiklopediyalari, shu jumladan, lazerli disklarda (SD disklar) joylashgan multimediyali bazaviy ma’lumotlar ham katta yordam beradi.