12-MA'RUZA. O'ZBEKISTONNING QURUQ ISSIQ IQLIM SHAROITIDA ISSIQLIKGA CHIDAMLILIGI. BINONING ISSIQLIK ENERGETIK SAMARADORLIGINI BAHOLASH.
Reja
1. Quruq issiq iqlim sharoitida issiqlikka chidamlilik
2. Binoning issiqlik energiya samaradorligini baholash
Tayanch so'z va iboralar: issiqlikka chidamlilik, quruq issiq iqlim, binoning issiqlik energiya samaradorligi, baholash
Ma'ruzaning maqsadi – quruq, issiq iqlim sharoitida issiqlikka chidamlilik bilan tanishish.
Quruq issiq iqlim sharoitida tashqi o'rab turgan tuzilmalarni loyihalash ularning issiqlik barqarorligini hisobga olishni talab qiladi. Bunday holda, quyidagi qoidalarga amal qilish kerak:
- konstruksiyalarning issiqlik barqarorligi materiallar qatlamlarining tartibiga bog'liq;
- tashqi havo harorati tebranishlari amplitudasining susayishi qiymati ikki qatlam tuzilma ν, agar issiqlikka chidamliroq material ichkaridan joylashgan bo'lsa, ortadi;
- agar tuzilmada havo bo'shlig'i bo'lsa, uning issiqlik qarshiligi ortadi;
- yopiq havo bo'shlig'ida issiqlikni aks ettiruvchi sirt bilan issiqlik himoyani tashkil qilish tavsiya etiladi.
Issiqlik barqarorlikni hisoblash uchun quyidagilarni aniqlash kerak:
- o'rab turgan tuzilmaning ichki yuzasi harorat o'zgarishlarining kerakli amplitudasi Аτ втр:
(12.1)
By yerda - iyul oyining o'rtacha oylik tashqi havo harorati, 0С;
- harorat o'zgarishining hisoblangan amplitudasining damping qiymati
tashqi havo ν yopma tuzilmada. Bir xil qatlamlardan tashkil topgan yopma uchun ν formula bilan aniqlanadi:
, (12.2)
Bu yerda D =R1s1+R2s2 + ∙∙∙ + Risi – issiqlik inertsiya;
Ri – issiqlik qarshilik i- qatlam, m2∙0С/Вт,
si materialning issiqlik o’zlashtirish koeffitsienti i- qatlami, Вт/(м2∙0С);
aв –yopma tuzilmaning ichki yuzasi issiqlik uzatish koeffitsienti, Вт/(m2∙0С);
aн – yozgi sharoit uchun o'rab turgan tuzilmaning tashqi yuzasi issiqlik uzatish koeffitsienti, Вт/(m2∙0С);
Yi – tashqi yuzaning issiqlik o’zlashtirish koeffitsienti i-qatlam, Вт/(m2∙0С).
- iyul oyida tashqi havo haroratining tebranishlarining hisoblangan amplitudasi Аtнрасч:
, (12.3)
Bu yerda Atн - iyul oyida tashqi havodagi kunlik tebranishlarning maksimal amplitudasi,0С;
Imax – to'g'ridan-to'g'ri quyosh nurlanishining maksimal qiymati (vertikal devorning g'arbiy yo'nalishi), Вт/m2;
- tarqalgan quyosh radiatsiyasining o'rtacha qiymati, Вт/m2;
aн – o’rovchi tuzilmaning tashqi yuzasi issiqlik uzatish koeffitsienti yozgi sharoit uchun yopmalar, Вт/(m2∙0С).
- yopmaning ichki yuzasining harorat o'zgarishlarining amplitudasi
Аτв, 0С:
(12.21)
Agar Aв , bo’lsa o'rab turgan tuzilma issiqlikka chidamlilik standartlari talablariga javob beradi.
Biroq, quruq issiq yozda issiqlikka chidamliligi kunning barcha soatlarida ta'minlanishi uchun shartni ham bajarish kerak: ν ≥40. Ushbu cheklovga ehtiyoj tashqi havo haroratining kunlik o'zgarishini hisobga olgan holda harorat o'zgarishi amplitudalarini hisoblashda aniqlandi [24]. Grafik tushuntirish rasmda ko'rsatilgan. 12.4.
1 - yopmaning ichki yuzasi harorat o'zgarishlarining amplitudasi Aв susaytirishning turli qiymatlari uchun o'rab turgan tuzilmadagi tashqi havo haroratining hisoblangan amplitudasi; 2 o'rab turgan tuzilmaning ichki yuzasi harorat o'zgarishlarining talab qilinadigan amplitudasi Aв
12.4-rasm. Tuzilmaning harorat o'zgarishi amplitudalari, havo haroratining kunlik o'zgarishi funktsiyasi sifatida. Issiqlik muhofazasi uchun O'zbekiston hududini yozgi ish sharoitlariga ko'ra shartli ravishda ikki zonaga bo'lish mumkin (12.5-rasm).
Zonalar: 1 - yuqori himoya; 2 - o'rtacha himoya
12.5-rasm. Issiqlik muhofazasi zonalarining yozgi ish sharoitlariga ko'ra sxematik xaritasi
Binoning issiqlik energiyasi samaradorligini baholash
Binoning issiqlik energiyasining samaradorligi quyidagi mezonlar bilan belgilanadi:
- binoning kompakt ko'rsatkichi Кзд, 1/m;
- isitish mavsumida isitish uchun issiqlik energiyasining solishtirma iste'moli, qот, кДж/(m2·0С·kun) yoki кДж/(m3·0С·kun);
- binoning keltirilgan issiqlik uzatish koeffitsienti Кт, Вт/(m2·0С);
- binoning issiqlik uzatishning pasaytirilgan o'tkazuvchanlik koeffitsienti Ктtr, Вт/(m2·0С);
- binoning issiqlik uzatishning keltirilgan shartli infiltratsiya koeffitsienti Кт inf , Вт/(m2·0С);
- isitish mavsumida binoda o'rtacha havo almashinuvi nо, soat-1;
- binoning fasadsini oynalash koeffitsienti p.
Hisoblangan kompakt Кзд , 1/m, formula bilan aniqlanadi
Кзд =Sобогр /Vот , (12.22)
Bu yerda Sобогр – binoning isitiladigan hajmining barcha tashqi o'rab turgan tuzilmalarining ichki yuzasining umumiy maydoni, shu jumladan yuqori qavat va sokol yopmasi, m2;
Vот – binoning tashqi yopmalarining ichki yuzalari bilan chegaralangan hajmga teng binoning isitiladigan hajmi, м3.
Tavsiya etilgan qiymatlardan oshmasligi kerak [26]:
0,25 – 16 va undan yuqori qavatli binolar uchun;
0,29 - 10 dan 15 qavatgacha bo'lgan binolar uchun;
0,32 – 6 dan 9 qavatgacha bo'lgan binolar uchun;
0,36 - 5 qavatli binolar uchun;
0,43 – 4 qavatli binolar uchun;
0,54 – 3 qavatli binolar uchun;
0,61; 0,54; 0,46 – mos ravishda ikki, uch va to'rt qavatli blokli va seksiyali uylar uchun;
0,9 – mansartdsli ikki qavatli va bir qavatli uylar uchun;
1,1 – bir qavatli uylar uchun.
Agar hisoblangan qiymat normallashtirilgan qiymatdan ko'p bo'lib chiqsa, u holda bino hajmining shaklini o'zgartirish kerak.
Barcha bino tuzilmalari uchun issiqlik o'tkazuvchanligining pasaytirilgan o'tkazuvchanlik koeffitsienti, Ктtr, formula bo'yicha alohida o'rab turgan tuzilmalar va ularning maydonlarining issiqlik o'tkazuvchanligiga nisbatan pasaytirilgan qarshilik bilan aniqlanadi
Ктtr= β (Sст/Rст+ Sок/Rок+Sдв/Rдв+n Sкр/ Rкр+n Sосн/ Rосн)/ Sобогр, (12.23)
Bu yerda β – turar-joy binolari uchun olingan qo'shimcha hisobga olinmagan issiqlik yo'qotishlarini hisobga olgan holda koeffitsient β=1,13 va jamoatchilik uchun β=1,1;
Sст, Sок, Sдв, Sкр, Sосн - mos ravishda devorlar, derazalar, eshiklar, tomlar (yopmalar, chordoqlar), poydevorlar (podvallar, erdagi pollar),m2;
Rст, Rок, Rдв , Rкр, Rосн - mos ravishda devorlar, derazalar, eshiklar, tomlar (yopmalar, chordoqlar), poydevorlar (podvallar, erdagi pollar) issiqlik o'tkazuvchanligining pasayishi; m2·0С/Вт;
n - jadvalga muvofiq tashqi havoga nisbatan yopmaning tashqi yuzasi holatiga qarab olingan koeffitsient 5.6-jadval. Binoning tashqi to'siqlariga tutashgan bo'shliqlar va xonalar uchun, shu jumladan issiq chodirlar va podvallarning podval shiftlari, ichki harorat bilan tпр, bundan tashqari tв> tпр > tн , koeffitsientni formula bo'yicha hisoblash tavsiya etiladi
n =( tв - tпр) / (tв- tн); (12.24)
Sобогр – formulada bo'lgani kabi (12.19).
Do'stlaringiz bilan baham: |