12- маъруза: Тармоқ хавфсизлигига таҳдидлар ва заифликлар

Тармоқ хавфсизлигига қаратилган ҳужумларнинг турлари 
Тармоққа қаратилган ҳужумларни кун сайин ортиб бориши натижасида 
ташкилотлар ўз тармоқларида хавфсизликни таъминлашда қийинчиликларга 
дуч келишмоқда. Ҳужумчилар ёи хакерлар тармоққа киришни янгидан янги 
усулларини топишмоқда. Ҳар бир ҳужумчиларнинг мотивлари уларнинг 
мақсадларига кўра турлича бўлиши мумкин. Масалан, баъзи ҳужумчилар 
қурилмани ёки дастурий воситани ўғирлашни мақсад қилса, баъзилари тармоқ 
ресурсларидан ва фойдаланувчи маълумотларини қўлга қиритишни ёки 
бошқаришни мақсад қилади. Бошқа томондан тармоқ администратори эса 
ушбу ҳужумларни аниқлаш учун аларни тури ҳақида етарлича билимларга эга 
бўлиши талаб этилади. Тармоқ ҳужумлари одатда қуйидагича таснифланади: 
Разведка ҳужумлари. Разведка ҳужумлари асосий ҳужумларни осон 
амалга ошириш учун ташкилот ва тармоқ ҳақидаги ахборотни тўплашни 
мақсад қилади. Тармоқ ҳақида ахборотни тўплаш ҳужумчиларга мавжуд 
бўлган потенциал заифликни аниқлаш имконини беради. 
Кириш ҳужумлари. Мўлжалдаги тармоқ ҳақида етарлича ахборот 
тўпланганидан сўнг, ҳужумчи турли технологиялардан фойдаланган ҳолда 
тармоққа киришга ҳаракат қилади. Яъни, тизим ёки тармоқни бошқаришга 
ҳаракат қиладилар. Бу турдаги ҳужумлар кириш ҳужумлари деб аталади ва 
рухсатсиз фойдаланиш, қўпол куч ҳужуми, имтиёзни орттириш, ўртага турган 
одам ҳужуми ва ҳак.ларни ўз ичига олади. 
Хизматдан воз кечишга ундаш (Denial of service, DOS) ҳужумлари. 
Хизматдан вос кечишга қаратилган ҳужумларда, ҳужумчи мижозларга, 
фойдаланувчиларга ва ташкилотларда мавжуд бўлган бирор хизматни 
чеклашга уринади. DOS ҳужумлари бирор ахборотни ўғирланишига ёки 
йўқолишига олиб келмасада, бироқ ташкилот функциясини бажарилмаслигига 
олиб келади. DOS ҳужумлар тизимда сақланган файллар ва бошқа махфий 
маълумотларга таъсир қилиши мумкин, шунингдек веб сайтнинг ишлашига 
ҳам. Ушбу ҳужум усули билан веб сайт фаолиятини тўхтатиб қўйиш мумкин. 
Зарарли ҳужумлар. Зарарли ҳужумлар тизим ёки тармоққа бевосита ва 
билвосита таъсир қилади. Ушбу ҳужумлар тармоқ вазифасига зарарли тасир 
қилади. Зарарли дастур бу – программа ёки файл бўлиб, компьютер тизимига 
таҳдид қилиш имкониятига эга. Зарарли дастурлар троянлар, вируслар ва 
“қурт”лар кўринишида бўлиши мумкин.

---