11-tema: Seminar, ámeliy hám laboravtoriya shınıģıwların ótkeriw texnologiyası

Qániygelik pánlerdi oqıtıwda laboratoriya shınıģıwların shólkemlestiriw formaları, shınıģıwlardı joybarlaw hám pedagogikalıq xızmette qollanıw.
Laboratoriya (ámeliy) shınıģıwlar-oqıw pániniń ilimiy-teoriyalıq tiykarların bilip alıw, dóretiwshilik xızmet hám tájiriybesine iye bolıw, texnikalıq qurallardı qollanģan halda zamanagóy ámeliy jumıs metodların ózlestiriw maqsetinde oqıtıwshı qadaģalawı astında talabalar tárepinen oqıw tapsırmalarınıń kompleksin orınlawdı názerde tutıwshı oqıw processin shólkemlestiriwdiń tiykarģı formalarınan biri bolıp esaplanadı.
«Laboratoriya» sózi latınshadan «labor» sózinen alınģan bolıp, miynet, jumıs, qıyınshılıq degen mánilerdi bildiredi.
Laborator (ámeliy) shınıģıwlar olardı orınlawdıń teoriyalıq tiykarın jarıtıp beriwshi lekciyalardan soń ámelge asırıladı. Zárúr teoriyalıq maģlıwmatlar yamasa usı maģlıwmatlardı qamtıp alģan oqıw basqasına ssılka (kórsetpeni)in qamtıp alģan laborator jumıslardıń túsinigi keltirilgende, teoriyalıq materiallardı úyreniwdi jeńilletiw maqsetinde laborator shınıģıwların lekciyadan burın ótkeriwi múmkin.
Laborator shınıģıwdıń maqseti real ámeliy xızmet shárayatında talabalardıń basqarılıwshı biliw xızmetin shólkemlestiriwden ibarat. Laborator shınıģıw dúzilisine mas bolģan elementler: kirisiw, tiykarģı hám juwmaqlawshı bólimlerden ibarat. Kirisiw bólimi talabalardıń jumıs tapsırmaların orınlawģa tayarlıq kóriwin támiyinleydi. Onıń quramına: tema, maqset hám wazıypalardı bayan etiw, talabalardıń kásiplik tayarlıģında, onıń áhmiyetin dálillew; bul temanıń kurstaģı basqa temalar menen baylanısın kórip shıģıw; jumıstıń teoriyalıq tiykarların bayan etiw; jumıs tapsırmalarınıń quramı hám ózgesheliklerin túsindiriw, olardı orınlawģa jantasıwdı (metod, usıllardı) túsindiriw; jumıs nátiyjelerine qoyılatuģın talaplardı túsindiriw; talabalar tárepinen jumıstı baslawģa tayarlıģın tekseriw; oqıtıwshınıń qadaģalawı astında tapsırmadan úlgi islep kóriw; talabalar tárepinen tapsırmalardıń orınlanıwında nátiyjelerdi erkin basqarıw boyınsha kórsetpeler beriw.
Tiykarģı bólim talabalar tárepinen tapsırmalardı erkin orınlawın názerde tutadı. Jumıs barısında qosımsha túsindiriwler; júzege kelgen qıyınshılıqlardı joq qılıw; jumıs nátiyjelerin aralıq qadaģalaw hám bahalaw; talabalardıń sorawlarına juwap beriw sıyaqlılar menen birgelikte ámelge asırılıwı múmkin.
Juwmaqlawshı bólim quramına: shınıģıwdıń ulıwma juwmaģı (unamlı, unamsız) shıģarıw, ayırım talabalardıń jumıslarınıń nátiyjelerin bahalaw; talabalardıń sorawlarına juwap beriw; talabalardıń jumıs islew kórsetkishin jaqsılaw hám olardıń bilim, tájiriybe sistemasındaģı boslıqlardı joq etiw boyınsha usınıslar beriw; oqıtıwshı tárepinen islengen jumıslardı tekseriw ushın talabalardıń esabatların jıynaw; keyingi jumıslardı islewge tayarlıq kóriw, atap aytqanda úyreniliwi kerek bolģan oqıw ádebiyatları tuwralı maģlıwmatlardı bayan etiw.
Shınıģıwlarda talabalardıń jumısın shólkemlestiriw formaları:
1) frontal, 2) toparlı, 3) individual.
Shınıģıwdı frontal formada shólkemlestiriwde barlıq talabalar bir waqıttıń ózinde birdey tapsırmanı orınlaydı. Bul formadaģı ámeliy shınıģıwdıń ádettegi mısalı-talabalar tárepinen mektepte oqıtılatuģın bir pánniń oqıw dástúrin analizlewge erisiwden ibarat. Jáne bir mısal, talabalardıń biri oqıtıwshı, basqaları bolsa oqıwshılar sıpatında «sabaq ótiwi» bolıp esaplanadı. Sabaq sońında talabalar tárepinen onıń analizi ótkeriledi, «oqıtıwshıģa» usınıslar berip shıģıladı.
Shınıģıwdı toparlı tárizde shólkemlestiriwde bir tapsırma bir eshe adamnan ibarat bolģan kishi oqıwú toparlarında orınlanadı. Eki adamlıq (tekseriwshi, tekseriliwshi) yamasa úsh adamlıq (tekseriwshi, ata-ana, tekseriliwshi) toparlarda psixologiyalıq-pedagogikalıq yamasa logopediyalıq tekseriwdiń ótkeriw-arnawlı pánler boyınsha kóplegen laborator jumıslarınıń ótkeriliwiniń dástúriy sxeması bolıp tabıladı.
Shınıģıwlardı individual formada shólkemlestiriwde talabalardıń hár biri individual tapsırmanı atqaradı. Keyin olar jumıstı islew tájiriybesi menen óz-ara tájiriybe almasadı.