1991-yil 19—21-avgustda Moskvada G

15-§. DEMOKRATIK SAYLOV TIZIMINING BARPO ETILIShI
O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida belgilab berilgan fuqarolarning saylash va saylanish huquqlarining asosiy tamoyillariga muvofiq demokratik jamiyatga xos saylov tizimi shakllantirildi. 1991-yil 18-noyabrda «O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovlari to‘g‘risida»gi, 1993-yil 28-dekabrda «Xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashiga saylov to‘g‘risida»gi qonunlar qabul qilindi. Bu qonunlar saylov tizimining huquqiy asosi bo‘lib xizmat qilmoqda.
2003-yil avgustda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining ikkinchi chaqiriq o‘n ikkinchi sessiyasida «O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylov to‘g‘risida»gi Qonun yangi tahrirda qabul qilindi.
Mazkur Qonun ikki palatali parlament saylovining huquqiy asosi bo‘lib xizmat qiladi.

O‘zbekiston saylov tizimining muhim tamoyillaridan biri saylovlarning ko‘ppartiyaviylik asosida o‘tkazilishidir. Saylov belgilangan kundan kamida olti oy burun Adliya vazirligi tomonidan ro‘yxatga olingan siyosiy partiyalar deputatlikka nomzod ko‘rsatish huquqiga ega. Shuningdek, Oliy Majlis deputatligiga nomzod ko‘rsatish huquqi vakolatli hokimiyat organlari — Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qarg‘i Kengesi, viloyatlar va Toshkent shahar xalq deputatlari Kengashiga berilgan. Fuqarolarning o‘zini-o‘zi boshqarish organlari tuman va shahar kengashi deputatligiga nomzodlar ko‘rsatish huquqiga egadir.

«O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylov to‘g‘risida»gi Qonunga muvofiq ikki palatali parlamentning Qonunchilik palatasiga faqat siyosiy partiyalar va kamida yuz nafar saylovchidan iborat tashabbuskor guruh deputatlikka nomzod ko‘rsatishi mumkin.
Qonunda har bir fuqaro-saylovchi bir ovozga ega ekanligi belgilab qo‘yilgan. 35 yoshdan kichik bo‘lmagan fuqaro O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti, 25 yoshga to‘lganlar Oliy Majlisga, 21 yoshga to‘lganlar viloyat, tuman va shahar Kengashlariga deputat etib saylanish huquqiga ega. Fuqaro bir vaqtning o‘zida ikkidan ortiq vakillik organining deputati bo‘lishi mumkin emas.
Butun saylov kompaniyasi keng oshkoralik asosida o‘tadi. Fuqarolarning saylov huquqlari sud yo‘li bilan himoya qilinadi. Kuch ishlatish, aldash, qo‘rqitish orqali yoki boshqa yo‘llar bilan fuqarolarning saylash va saylanish, referendumda ishtirok etish, saylovoldi targ‘ibotini olib borishdan iborat huquqlardan foydalanishlariga to‘sqinlik qilish Qonunga muvofiq javobgarlikka tortiladi.

Saylov komissiyasining mustaqilligi qonun bilan himoya etiladi. Oliy Majlis tomonidan Markaziy saylov komissiyasi tuziladi. Markaziy saylov komissiyasi okrug saylov komissiyalarini tuzadi. Saylov komissiyalari tarkibida siyosiy partiyalar a’zolarining bo‘lishi man etiladi.

1994-yil 5-mayda qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasining «Fuqarolar saylov huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida»gi Qonun saylovchilar huquqlarini kafolatlovchi muhim huquqiy hujjat bo‘ldi.