11-sinf Biologiya

o‘simlik novdasi yorug‘lik tushadigan
tomonga burilib 
o‘sadi. 
Fotonastiya nima? 
Fotonastiya
– sutkaning yorug‘ va qorong‘i vaqtining almashinishi 
bilan bog‘liq harakatlar ko‘rinishida namoyon bo‘ladi.
Masalan, ba’zi o‘simliklarning gullari yorug‘da ochiladi, kun botganda 
esa yopiladi (
lola, qoqio‘t
), boshqa bir o‘simliklarning gullari esa 
aksincha, kun botganda ochiladi, tongda yopiladi (
namozshomgul
) 
Fototaksis nima? 
Erkin harakatlanadigan sodda hayvonlar, bir hujayrali tuban 
o‘simliklarning yorug‘lik ta’siri yo‘nalishi bo‘ylab harakatlanishi 
fototaksis
deyiladi. 
Ko’rinadigan nurlar hayvonlar uchun 
Kunduzgi hayvonlar ko‘rinadigan nurlar yordamida oziq izlaydi, 

---

“Bio-Max-Ziyo” o’quv markazi 
12 
qanday ahamiyatga ega? 
yashash uchun qulay joy axtaradi. Ko‘pchilik hayvonlar yorug‘lik 
spektri tarkibini farqlaydi, ya’ni rangli ko‘rish xususiyatiga ega. 
Qushlarning qishlash joylariga migratsiyasi uchun ham kun 
uzunligining qisqarishi signal bo‘lib xizmat qiladi 
Infraqizil nurlar to’liqn uzunligi 
qancha? 
750 nm dan yuqori 
Infraqizil nurlar quyosh spektridagi 
yerga yetib keladigan nurlarning 
necha foizini tashkil qiladi? 
45% dan ortig‘ini tashkil etadi 
Qaysi nurlarga nisbatan issiqlik 
nurlari deb ataladi? 
Infraqizil nurlar 
Infraqizil nurlar qanday ahamiyatga 
ega? 
Asosan 
issiqlik manbai
bo’lib, o‘simliklar va hayvonlar to‘qimalari 
tomonidan yutiladi va organizmlar tanasini qizdirib to‘qima va 
organlarda issiqlik almashuvini tezlashtiradi, tana qoplami orqali suv 
bug‘lanishini kuchaytiradi 
Qaysi hayvonlar issiqlik nuridan tana 
haroratini ko’tarish uchun 
foydalanadi? 
Ko‘pchilik sovuqqonli hayvonlar: sudralib yuruvchilar (reptiliyalar), 
suvda hamda quruqlikda yashovchilar (amfibiyalar), hasharotlar 
Qaysi hayvonlarning infraqizil 
nurlarni maxsus organlari yordamida 
sezish qobiliyatiga ega bo’lib ularga 
tunda ov qilish imkoniyatini beradi? 
Kalmar, shaqildoq ilon, bo‘g‘ma ilonlar 
Yorug‘likning ekologik omil sifatida 
ta’siri nima bilan bog’liq?