11-sinf biologiya imtihon savollari javoblari bilet-1

1-savolga javob.

Rasmga izoh: Oltingugurtning davriy aylanishi. Oltingugurt oqsil va aminokislotaning muhim tarkibiy qismidir Tabiatda oltingugurt asosan H₂S vodorod sulfid, SO₂ – sulfid angidrid kabi gaz holatida, mineral moddalar: sulfidlar (sulfid kislota tuzlari) va sulfatlar (sulfat kislota tuzlari) ko„rinishida hamda erkin holda bo„ladi. Suvda yaxshi erish xususiyatiga ega bo„lgan sulfatlar o„simliklar uchun asosiy oltingugurt manbayi hisoblanadi. O„simliklar sulfatlarni o„zlashtirib, oltingugurt saqlovchi aminokislotalar sintez qiladi. Hayvonlar esa oltingugurtni organik birikmalar orqali o„zlashtiradi. O„simlik va hayvonlar nobud bo„lib, redutsentlar tomonidan parchalangandan keyin oltingugurt tashqi muhitga qaytariladi. Chirituvchi bakteriyalar faoliyati natijasida oqsillar takribidagi oltingugurt vodorod bilan birikib, vodorod sulfid holida tuproqqa to„planadi. Xemosintezlovchi bakteriyalar H₂S ni produtsentlar o„zlashtira oladigan sulfatlargacha oksidlaydi. Insonlar tomonidan energiya olish maqsadida tarkibida ko„p miqdorda oltingugurt saqlovchi moddalarning yoqilishi atmosfera tarkibida oltingugurt oksidlari ko„payishiga olib keladi. Atmosferada oltingugurt oksidi suv bug„i bilan reaksiyaga kirishib, sulfat kislotani hosil qiladi. Atmosferaning bu turdagi moddalar bilan zararlanishi natijasida, oltingugurtning davriy aylanishi buziladi va «kislotali yomg„ir»lar kuzatiladi.

BILET-10

1. 
   Yorug‟lik – muhitning abiotik omili sifatida. Yorug‟likning intensivligiga ko„ra o„simlik va hayvonlarning ekologik guruhlariga tarif bering.
   
2. 
   Ekologiyaning rivojlanishi, bo„limlari, metodlari haqida taqdimot qiling.
   
3. 
   Muskullarda 9 mol glyukoza parchalandi. Shundan 5 mol glyukoza kislorod ishtirokida, 6 mol glyukoza kislorod ishtirokisiz parchalandi. Qancha CO₂, H₂O, sut kislota hosil bo„ladi?
   

3-savolga javob: 5 mol glyukoza to„liq O₂ ishtirokida va 6 moli kislorodsiz parchalandi.
5 x=30 y=30

1. 
   C₆H₁₂O₆ + 6O₂ = 6CO₂ + 6H₂O bunda 30 mol CO₂ va 30 mol H₂O chiqadi 1 6 6
   

6 x=12 y=12 kislorodsiz chala parchalanish bunda;

2. 
   C₆H₁₂O₆ + 2H₃PO₄ + 2ADF = 2C₃H₆O₃ + 2ATF + 2H₂O 12 mol sut kislota va 12 mol H₂O chiqadi. 1 2 2
   

12 x=36 y=264

3. 
   2C₃H₆O₃ + 6O₂ + 28ADF +38H₃PO₄ = 6CO₂ + 44H₂O + 38ATF chala parchalanishda hosil bo„lgan 12 mol
   

2 6 44 sut kislota O ₂ ta‟sirida parchalanadi va 36 mol CO₂ va 264 mol H₂O ni hosil qiladi.

4. 
   jami hosil bo„lgan mahsulotlar yig„indisi: CO₂=30+36=66 mol; H₂O=30+12+264=306 mol; C₃H₆O₃=12 mol
   

1.