|
11. MENEJMENTGA NISBATAN QIYMATLI YONDASHUV
Qiymatga asoslangan boshqaruv: asosiy tamoyillar va tushunchalar
Qiymat yondashuvi mafkurasining asosiy qismi bu, kompaniya- ning umumiy korporativ maqsadi sifatida qiymatini maksimal darajaga ko‘tarish vazifasini tanlash va hech bo‘lmaganda menejerlarning yuqori pog’onasini jarayonni maqsadli va tizimli boshqarish imkoniyatiga ega bo‘lishida qat’iy ishonch. Barcha biznes bo‘limlari rahbarlari o’zlarining ustuvor vazifalari korporatsiya qiymatini maksimal darajada oshiradigan strategiyalarni ishlab chiqish va amalga oshirish ekanligini aniq tushunishlari kerak. Mijozlarni qondirish, bozor ulushi, global ta’sir ko‘rsatish kabi boshqa barcha maqsadlar o‘rtasida. Ular, qoida tariqasida, kompaniya faoliyatidagi ulushni talab qiladigan turli guruhlarning ta’sir darajasini aks ettiradi yoki qiymatni maksimal darajaga ko‘tarish muammosiga aylanadi yoki ushbu muammoni hal qilish yo‘lida cheklovlar bo‘lib xizmat qiladi.
Qiymat (uning o‘sishi) – bu, qabul qilingan qarorlar ta’sirining korxona faoliyati baholanadigan barcha parametrlarga (bozor ulushi va raqobatdosh pozitsiyaning mustahkamligi, daromad, investitsiyalarga bo‘lgan ehtiyoj, operatsion samaradorlik, soliq yuki) ta’sirini aks ettiruvchi izchil iqtisodiy mezon, tartibga solish va oxir-oqibat, pul oqimlari va xavf darajasi), bu ko’p variantli vaziyatlarda variantlarni tartiblashtirishga imkon beradi.
Faqatgina bunday mezon mavjud bo‘lganda, boshqaruvning barcha darajalarida kunlik harakatlarning izchilligi, yo‘nalishi (va oxir-oqibat muvozanat va samaradorligi) ta’minlanadi.
Xarajatning o‘sish yo‘lidan o‘tish uchun kompaniya nafaqat mafkuraviy, balki tashkilotlar ham qayta qurilishi kerak. “Yangi tartib” ning asosi iqtisodiy maqsadga muvofiq bo‘lishi kerak, agar har bir biznes taqsimoti nisbatan o‘zgaradi va uning yetakchisi natija uchun javobgar bo‘ladi.
Yuqori natijalarga erishishning muhim sharti - boshqaruv jarayonlarini joylashtirish. Ular uchta katta guruhga bag’ishlangan bo‘lishi mumkin:
asosiy qarorlar qabul qilish jarayoni, birinchi navbatda strategik rejalashtirish;
o‘quv jarayoniga olib borilayotgan jarayonlarni va bu yerda alohida o‘rinni egallash;
biznes jarayonlari.
Ham korporativ darajada, ham bo‘linma darajasida tashkiliy tuzilma, strategiyani ishlab chiqish, resurslarni taqsimlash, asosiy xarajatlarni belgilaydigan omillar uchun maqsadli standartlarni ishlab chiqish va mas’ul menejerlarni rag’batlantirish tizimi aniqlanadi. Har bir menejer to‘g’ridan to‘g’ri nazorat qilish sohasidagi faoliyat natijalarini aks ettiruvchi ko‘rsatkichlar bo‘yicha baholanishi va qarorlari vakolatiga kiradigan narsalar uchun javobgar bo‘lishi kerak.
Boshqaruv jarayonlarini qayta qurish qiymat qayerda va qanday qilib yaratiladi yoki yo‘qoladi, qiymat zanjiridagi aloqalar qanchalik samarali amalga oshiriladi va kompaniyaning bo‘linmalari natijalari asosiy raqobatchilar bilan qanday taqqoslanadi degan savollardan boshlanishi kerak.
Shubhasiz, biz kompaniyaning bozor qiymatidagi uzoq muddatli o‘sishga, to‘g’ridan to‘g’ri yoki bilvosita uning farovonligiga ta’sir ko‘rsatadiganlarning manfaatlarini hisobga olmaymiz. Yagona keng qamrovli mezonning mavjudligi - kompaniyaning qadriyatlari - raqobatlashuvchi manfaatlar bo‘yicha maqsadli reyting uchun baza beradi. Biz monopol hokimiyat idoralari yoki to‘liq nazoratsiz vaziyatlarni, kompaniyaning qiymatini maksimal darajada oshirsak - barcha mavjud huquqlar, moliyaviy va moliyaviy bo‘lmagan harbiy, ham moliyaviy va moliyaviy bo‘lmagan xarakterga ega, bu vaqtni maksimal darajada ta’minlaydi umuman jamiyat farovonligining o‘sishidir.
Qiymatni maksimal darajaga ko‘tarish prinsipi natijalarni baholash uchun yagona proektsiyani, ikkala alohida quyi tizimni va umuman tashkilotni boshqarish uchun universal koordinatalar tizimini, strategiyani amalga oshirish va istiqbolga erishish yo‘lidagi muvaffaqiyatni o‘lchashning yagona o‘lchovini belgilaydi.
Bugungi kunda ko‘pchilik biznesning qiymati bozor, uning shu kabi tavakkalchilikka ega bo‘lgan investitsiyalardan investorlar kutgan natijalarini qondirish uchun yetarli bo‘lgan pul oqimlarini ishlab chiqarish qobiliyatini qanday baholashi bilan belgilanishini tan olishadi. Aksariyat kompaniyalar investitsiya loyihalarining iqtisodiy samaradorligini diskontlangan pul oqimi modeli va sof joriy qiymat qoidalari asosida baholaydilar. Albatta, har qanday strategiya investitsiyalar orqali amalga oshiriladi, ammo boshqaruv jarayoni faqat investitsiya loyihasini iqtisodiy tahlil qilish va kapital qo‘yilmalar budjetini tasdiqlash bilan cheklanmaydi. Boshqa, ancha qiyin vazifa - tanlangan strategiyaning iqtisodiy salohiyatini amalga oshirish bor. Iste’molchilarning istaklari va investorlarning pullari uchun kuchli raqobat sharoitida muvaffaqiyatga erishish uchun ongli ravishda kuch sarflanishi kerak. Bu shuni anglatadiki, menejmentga qiymatga asoslangan yondashuv shunchaki shior emas, balki kundalik me’yor, boshqaruv dunyoqarashi va butun tashkilotning turmush tarziga aylanishi kerak. Zamonaviy ma‟noda qadriyatlarni boshqarishga o„tishning asosiy g„oyasi – bu, menejerning o„z vazifalariga bo„lgan munosabati, asosan, tadbirkorning o„z biznesiga bo„lgan munosabati xususiyatlarini egallaganida, odamlar ongidagi siljishdir. Dunyoqarashni qayta qurish mehnatga haq to„lashning natijalarga, kompaniya qiymatining o„sishiga qo„shgan shaxsiy hissasiga bevosita bog„liqligiga asoslanadi.
Qiymatni maksimal darajaga ko„tarish bir martalik vazifa emas, balki strategik va operatsion qarorlarning doimiy va takroriy sikli (11.1-rasm).
mukofotlash tizimi:
asosiy ish haqi
rag'batlantirish variantlari
-kechiktirilgan to'lovlar
Do'stlaringiz bilan baham: |
