11-Ma’ruza: Oq qon tizimi patologiyasi Reja

Neytrofiliya

Neytrofiliyamahalliy (mas.,abstsess, apenditsit) vatarqoq (mas.,peritonit, septitsemiya)bakteriyalinfeksiyalarda, yallig’lanish vato’qima neykrozi bilankechadigan kasalliklar(mas.,revmatizimning o’tkir xuruji, miokard infarkti) da, xavfli o’smalarda (agar o’smalar qon yaratuvchi to’qimalar ga metastaz bermagan bo’lsa), turli ekzogen toksik (mas., qo’rg’oshin, ilon zahari, vaksinalar) va endogen zaharli moddalar ta’siri(mas., uremiya, eklampsiya)da paydo bo’ladigan intoksikatsiyalar, dorilar ta’sirida, mielo proliferative kasalliklarda(mas., surunkalimieloleykos)da, o’tkir qon yo’qotishda kuzatiladi.

Eozinofiliya

Eozinofiliya allergik reaksiyalar va kasalliklarda, parazitar(mas., gijja), ba’zi surunkali teri kasalliklarida, gemoblastozning ayrim turlari(mas.,surunkali mieloleykoz)da, jigarning parenximatoz o’smasida, skarlatina va xoreyada, yarali kolitning nospetsifik turi va h.k.da kuzatiladi.

Bazofiliya

Bu leykotsitozning odatda kam uchraydigan turi bo’lib, surunkali mieloleykozda (bunda eozinofillar ham ko’payganda bo’lishi mumkin, unga “eozinofil-bazofillar assotsiatsiyasi”, ya’ni uyushmasi deyiladi), eritremiyada, gemofiliyada, og’ir anemiyalarda, ayrim teri kasalliklarida, nospetsifik yarali kolitda va b.da sodir bo’ladi. Bazofiliya bilan kechadigan kasalliklarda ko’pincha gemorragiya-qon ketish yuz beradi

Limfotsitoz

Limfotsitoz surunkali bakterial infeksiyalar(sil, zaxm, brutsellyoz)da, o’tkir virusli infeksiyalar(ko’k yo’tal, qizamiq, o’tkir virusli gepatit va h.k.)da, toksoplazmozda, ayniqsa, surunkali limfoleykoz va limfomalarning leykemik turida, ichki sekretsiya bezlarining ayrim kasalliklari (mas.,tireotoksikoz)va b.da kuzatiladi.

Monotsitoz

Monotsitlar lipaza fermentiga boyligi sababli ularning qonda ko’payishi, ayniqsa, qobig’ida yog’ tutgan mikroorganizmlar ta’sirida vujudga keladigan kasalliklarda alohida o’rin tutadi.

Umuman monotsitoz quyidagi kasalliklar:ayrim o’tkir va surunkali bakterial infeksiyalarda(mas.,yarim o’tkir bakterial endokardit, zaxm, o’pka sili kasalliklarida, ularning avj olish davrida, parazitar infeksiyalar (bezgak, leyshmanioz)da, gemoblastozning ayrim turlari(surunkali monotsitar leykozda) da, qora chechak, infeksion mononukleoz, sistemali qizil volchanka va h.k.da ro’y beradi.

Monotsitlar mononuklear fagotsitar sistemasining vakili bo’lganligi tufayli monotsitoz ushbu sistemaning qo’zg’alganligidan dalolat beradi.

Leykopeniyalar

Leykopeniya-ma’lum hajm birligi(1mm³)dagi qonda leykotsitlar sonining kamayishidir.

Leykopeniya ba’zi bakterial infeksiyalarda (ich terlama, paratiflar, brutsellyoz(qoraoqsol), tulyaremiya, endokarditning ayrim o’tkir septik shaklida, silning ayrim turida (mas.,miliar silda)viruslar qo’zg’atgan kasalliklar(virusli gepatit, gripp, qizamiq, qizilcha)da, turli mielotoksik omillar (ionlovchi radiatsiya, kimyoviy agentlar-benzol,anelin, DDT va boshqalar),shuningdek turli dorilar(mas.,onkologiyada ishlatiladigan sitostatiklar yoki immunodepressantlar) ta’sirida o’tkir leykozda, xroniosepsisda (bunda avval uzoq vaqt davomida mikroblarga qarshi rivojlangan leykotsitoz kuzatilib, oqibatda qon yaratuvchi to’qima to’liqadi, faoliyati pasayib, leykopoez susayadi), temir taqchil anemiyaning og’ir turlarida, pernitsioz anemiyada, raxit kasalligiga chalingan bolalar va h.k.da uchraydi.

Leykozlar.

Leykoz-gemoblastoz(qon hujayralaridan kelib chiqadigan o’smalar)ning bir turi bo’lib, hamisha birinchi navbatda suyak ko’migining shikaslanishi bilan ifodalanadi.

Qon ishlab chiqaruvchi to’qimada giperplaziya, metaplaziya va anaplaziya kabi hodisalar ro’y berib, periferik qonda yetilmagan (o’smalarga xos)me’yorda qon to’qimalarida bo’ladigan leykotsitlar kuzatiladi.