11-ma‘ruza. Detal va zagotovkalarning yuza sifati Reja: Yuza sifatini asosiy tasnifi. Yuza sifatini detallarining asosiy xizmat vazifalariga ta’siri

 
 
 
3. Mashina detallarining yuza sifatini oshirish texnologik usullari 
 
Sirt g’adir-budirligi detallarni xizmat vazifasiga va еkspluatasiya qilish 
sharoitlariga kо’ra konstruktor tomonidan tayinlanadi. Berilgan g’adir-budirlik 
ishlab chiqarish jaryonida ta’minlanadi.
 
Tutashtirilgan yuzalarni еkspluatasiya qilishning birinchi bosqichida ularning 
ishlovchanligi yuzaga keladi. Sirt g’adir-budirliklari о’zgaradi, tutashtiriluvchi 
detallar еsa, о’zga sharoitda ishlay boshlaydilar. Ishlovchanlik jarayoni 
mashinalarning xizmat qilish muddatiga sezilarli ta’sir kо’rsatadi.
 
Yuzalarga ishlov berish usuliga bog’liq holda ishlovchanlik jarayonining 
intensivligi har xil bо’ladi. 
 
Ко’rinib 
turibdiki, 
mashina 
detallarini 
yuzalariga 
g’adir-budirlik 
parametrlarini tayinlash bilan konstruktor mashinalar va ularning detallarini sifatli 
tayyorlashga ta’sir kо’rsatadi. Shuning uchun ham Rossiya standarti bо’yicha 
g’adir-budirlikning oltita parametri taklif еtilgan.
 
G’adir-budirlikka ta’sir qiluvchi faktorlarga: V-kesish tezligi, S- curish va 
keskichning 

- oldingi va 

- orqa burchaklari sezilarli ta’sir kо’rsatadi. 
 
11.2 - rasmda g’adir-budirlikka V- tezlik va S- surilishlarning ta’sirini 
ifodalovchi grafiklar kо’rsatilgan.
 
Qovushqoq materiallarga ishlov berishda keskichlarda о’simtalar hosil 
bо’lganligi uchun R
z
ning еng katta qiymati 20...25 m/min tezlikda hosil bо’ladi. 
Biroq, kesish tezligini oshirish bilan о’simta paydo bо’lish еffekti pasayadi va 
g’adir-budirlik kamayadi.
 
 

---

 
 
11.2-rasm. G’adir-budirlikning (a)-kesish tezligiga va