11 – Мавзу Фалсафа категориялари

АЛОҲИДАЛИК,

УМУМИЙЛИК

ВА

ХУСУСИЙЛИК

• Нарса ва ҳодисалар, уларнинг бир-бирига ўхшаш ва фарқ
• қилувчи томонларини, оламга хос муносабат ва алоқадор-
• ликни, олам тараққиётининг хусусияти, унинг макон ва
• замондаги мавжудлик шаклларига, ҳар бир нарса ёки
• ҳодисанинг айрим белгилари ҳамда ўзаро бирликни
• ифодаловчи умумий жиҳатларини ифодалайди.

• «Алоҳидалик» категорияси оламдаги нарса, воқеа ва
• жараёнларга хос бўлган аниқ, ягона, такрорланмай-
• диган белгилар хамда хусусиятларни акс эттиради.

• «Умумийлик» категорияси нарса, ҳодиса, жараёнларга
• хос асосий, доимий такрорланадиган белгилар ва
• хусусиятлар йигиндисини билдиради.

• Алоҳидалик ва умумийликни богловчи ҳалқа хусусий-
• ликдир. У алоҳидалик ва умумийликнинг ўзаро алоқа-
• дорлиги билан боглиқ мазмунини англатади.
• Масалан: водород — алоҳидалик, газ — хусу-
• сийлик, химиявий элемент — умумийликни ифода-
• лайди. Алоҳидалик, хусусийлик, умумийлик ўртаси-
• даги муносабат диалектик характерга эга бўлиб,
• уларнинг тафовути нисбийдир.

• М
• О
• Ҳ
• И
• Я
• Т
• В
• А
• Ҳ
• О
• Д
• И
• С
• А

• Оламдаги нарса, ҳодиса, жараёнларнинг ички, муҳим жиҳатлари
• ҳамда юзаки, ташқи томонларини ифодалайдиган фалсафий
• категориялардир.

• Моҳият нарса, буюм, жараёнларнинг ички, муҳим,
• асосий, зарурий, барқарор алоқалари, томонлари
• муносабатларининг йигиндисини англатади

• Ҳодиса эса моҳиятнинг ташқи ифодаси, намоён
• бўлиши, нарса ва жараёнларнинг юзаки, нисбатан
• ўзгарувчан томонларини билдиради.

• Зеро, оламда якка ҳужайрали тирик организмлардан
• тортиб, инсонгача бўлган қанчадан-қанча шакллар
• (ҳодисалар) борки, уларни бир қарашда пайқаш мумкин
• бўлмаган ички умумий томони, барчасига хос модда
• алмашинуви (моҳияти) мавжуд.

• Фалсафада моҳият ва ҳодиса масаласига турлича, идеалис-
• тик, материалистик ва метафизик қарашлар мавжуд. Жум-
• ладан, олам, унинг ҳодисалари турли гоялар ёки сезгилар
• йиғиндисидан иборат, деб талқин этувчилар наздида моҳият
• ва ҳодиса объектив характерга эга эмас.

•