100 йиллигига бағишланади Муминов Н. Г

Жисмоний эскириш - 
асосий фондларнинг эксплуатация 
жараѐнида ѐки бекор туриш натижасида ўзининг дастлабки 
характеристикаларини аста-секин йўқотишидир. Бу нотекис кечувчи 

---

384 
жараѐн бўлганлиги туфайли, асосий фондлар тўлиқ ѐки қисман 
эскиришга ажратилади. Биринчи ҳолда эскирган асосий фондлар 
тугатилади ва янгисига алмаштирилади, иккинчи ҳолда эса 
таъмирлаш йўли билан тикланади.
 
Маънавий эскириш 
- 
машина ва асбоб-ускуналар қийматининг 
уларни ишлаб чиқаришга сарфланадиган ижтимоий зарурий 
ҳаражатларнинг камайиши таъсирида камайиб бориши (маънавий 
эскиришнинг биринчи шакли) ѐки улар қийматининг янги, илғор ва 
самарали машина ва асбоб-ускуналар яратилиши натижасида 
камайишидир (маънавий эскиришнинг иккинчи шакли). 
Асосий 
фондларнинг 
эскиришини 
тиклаш 
корхона 
ва 
ташкилотларнинг махсус маблағлари асосида - амортизация 
ажратмалари ҳисобига амалга оширилади. Уларнинг суммаси асосий 
фондларнинг қийматига, уларнинг хизмат муддатига, таъмирлаш ва 
модернизациялаш ҳаражатларига боғлиқдир. Бу маблағлар одатда 
корхонанинг амортизация фондида тўпланиб боради ва фақатгина 
асосий 
фондларни 
тиклаш 
ва 
таъмирлаш 
мақсадларида 
фойдаланилади. 
Йиллик амортизация суммасининг асосий фондлар қийматига 
нисбати фоизларда ифодаланганда амортизация меъѐри деб аталади 
ва қуйидаги формула ѐрдамида аниқланади: 
1
1
Ф
Т
Ф
Ф
Н
а
л
ам



бу ерда: 
Ф
1
- 
асосий фондларнинг дастлабки қиймати; 
Ф
л
- 
асосий фондларнинг тугатиш қиймати;