"10 ta farqni top"

Nima? Qayerda? Qachon?

Bola bilan atrofida sodir bo’layotgan barcha narsani: qayerda bo’ldingiz, kimni ko’rdingiz, kim bilan gaplashdingiz, nima qildingiz, barchasini muhokama qiling. Bolakay, shunchaki axborot olish emas, balki uni qayta ishlashni ham o’rganishi kerak.

Nima yetishmayapti?

Farzandingiz qarshisiga bir nechta buyum (o’yinchoq)ni qo’ygach, o’girilib turishini ayting va o’yinchoqlardan birortasini olib qo’ying yoki o’rnini almashtiring. Bola qaysi o’yinchoq g’oyib bo’lganini yoki ularning o’rni almashganini anglashi kerak.

Foydali mayda-chuydalar

Bu yoshdagi bolajonlarga rasmli kitoblar yoki onasi o’qib beradigan chiroyli yirik suratli ertak kitoblar yoqadi. Bunday kitoblarni birgalikda tomosha qilib, o’qib berar ekansiz, mayda jihatlariga ham e’tibor qarating. Masalan, o’qib bo’lgach, “Bosh qahramon kim ekan?”, “Uning ismi nima edi?” kabi savollarni bering. Shu yo’l bilan bolani diqqatliroq va e’tiborliroq bo’lishga o’rgatasiz. Kelgusida bu mayda narsalarni ham o’z-o’zidan yodda saqlab qolishiga ko‘mak beradi.

Sehrli qopcha

Bu mashq his-tuyg’u organlari orqali shakllanadigan taktil xotirani rivojlantirishga qaratilgan. Qopchaga turli buyumlarni (geometrik shaklda bo’lishi mumkin) joylang. So’ngra, bolangizdan, qopchaga qo’lini solib, ushlagan buyumini qo’li bilan aniqlashini so’rang. Dastlab nomini aytib, keyin uni qopdan olsin.

3-6 YOSHLI BOLALAR UCHUN MASHQLAR

Bu yoshdagi bola har qanday axborotni avvalgiga qaraganda ham juda faol ravishda o’zlashtira boshlaydi. Endi u o’ziga nimanidir yodlab qolish vazifasini qo’ya oladi. Biroq, bunda yordamsiz bo’lmaydi. Ba’zida esa, shunday holatlar ham bo’ladiki, haqiqiy va xayolida bo’lgan hodisalar qorishib ham ketadi. Shu boisdan ham yodlagan she’rining so’zlari aralashib ketsa, uni koyimaslik zarur. Ha, aytgancha, shu yoshdan bolaga xorijiy tilni o’rgatishni boshlashni maslahat berishadi.

O’rganish jarayonini quvnoq va har gal yangicha uslubda amalga oshirishga harakat qiling. Asosiysi, qiziqish va hissiyotlar kuchli bo’lsin, aks holda axborot xotirada uzoq saqlanmaydi. Yuqorigi holatda uyushgan va mantiqiy fikr yuritish rivojlana boshlaydi.

Bir juft so’z

5-10 ta ma’nodosh so’z o’ylang: bosh-oyoq, kitob-xatcho’p, kuz-xazonrezgi va shu kabi. Har bir juftni bir necha marotaba, ohang bilan ajratgan holda takrorlang. Keyin, farzandingizdan birinchi juftlikni va keyingisini so’rang. Ikkinchi urinishda barchasini aytib bersin.

Buyumlarni top

Bolaning ko’zini bog’lang. Uning qo’liga turli buyumlarni navbati bilan tutqazing. U buyumlarning nima ekanini topishi kerak. Bir necha marotaba bitta buyum bilan mashqni bajaring. Takrorlash ma’lum bir ketma-ketlikda bo’lishi kerak. Yakunda buyumlarni ushlagan tartibida aytib berishini so’rang.

Aloqa

Xotirani mustahkamlashda yaxshi yordamchi bo’lgan birlashtiruvchi fikrlashni rivojlantirish uchun bir nechta murakkab bo’lmagan mashqlar ko’makka keladi.

Bolaga bir so’z ayting va u bilan imkon qadar ko’proq so’z birikmalari tuzishni so’rang. Bolada so’zlar jamg’armasi shakllanishi uchun siz so’zlarni eslatib, beminnat yordam berishingiz mumkin. Mantiqiy fikrlashni rivojlantirish uchun bu mashqni birmuncha o’zgartirsa ham bo’ladi. Bir juft so’z (mashina-yo’l) aytib, biror hikoya tuzishni iltimos qiling. Yangi so’zlar juftlikka uyg’un bo’lsin.

Kartinani tasvirla

Farzandingizga qisqa vaqtga biror rasmni ko’rsatib, olib qo’ying. So’ngra, bolakay nimalarni ko’rganini aytib berishi kerak. Bunda imkon qadar ko’proq narsani eslab qolishiga e’tibor qaratiladi.