10-o`zb tarix qq indd

partiyası — RKP (b)nıń quram bólimi bolǵan Túrkstan Kommunistlik 
partiyası (TKP) shólkemlestiriw jaǵınan rásmiylestirildi. Syezdde Ivan 
Tobolin basshılıǵında 7 adamnan ibarat Oraylıq Komitet saylandı. 
TKP OK quramına jergilikli kommunistlerden Nizamiddin Xojaev 
ta kirgizildi. Respublika siyasiy turmısında Túrkstan Kommunistlik 
partiyası jetekshilik dárejesin iyeledi.
Oray wákillikli organlarınıń Túrkstandaǵı háreketi hám de olar-
ǵa qarsı milliy kommunistler hám Musılmanlar 
byurosınıń gúresi.
Oray óz siyasatın ámelge ası-
rıw ushın arnawlı komissiyalar hám byurolar 
(Túrkkomissiya, Túrkbyuro, Orta Aziya byurosı 
hám b.) dúzilip, olardı Tashkentke jóneltti 
hám de usı wákillikli organları arqalı Túrkstan 
ASSRın basqarıwǵa háreket etti. Oraydıń bunday 
shovinistlik hám koloniallıq siyasatına qarsı milliy 
kommunistler hám Musılmanlar byurosı belsendi 
gúres alıp bardı.
1919-jılı mart ayında Túrkstan Kommunistlik 
partiyasınıń II konferenciyasında RKP (b) úlke 
Musılmanlar byurosı
(Musbyuro) dúzildi. Musıl-
manlar byurosı quramına T.Rısqulov (baslıq), N.Xojaev, A.Mu-
hitdinov, Y.Ibragimov, Yu.Aliev hám basqalar kirgizildi. Musılman-
lar byurosı óz qatarlarında milliy kommunistler hám ayırım jadidlerdi 
birlestirip, sovet rejiminiń koloniallıq siyasatın sın astına aldı. Onıń 
xızmetinde Munavvarqari hám Abdulla Avloniy da 
qatnastı.
Túrkstandaǵı jergilikli kommunistlerdiń jetekshileri 
krizis hám jetispewshilikten qutılıw ushın úlkeniń 
ǵárezsiz turmıs jolına shıǵıw baǵdarlamasın alǵa súrdi. 
1920-jılı yanvarda Túrkstan ASSR OAK baslıǵı, úlke 
Musılmanlar byurosı baslıǵı 
T. Rısqulov
Túrkstan So-
vet Respublikası atın ózgertip, onı 
Túrk Respublikası 
dep ataw, birden bir kommunistlik partiya — Túrkstan 
Turar Rısqulov
Munavvarqari

---

22
túrkiy xalıqlarınıń kommunistlik partiyasın (qısqasha 
Túrk partiyası) dúziw usınısı menen shıqtı.
T. Rısqulov bul menen sheklenbey Túrkstan ASSR 
Konstituciyasın qayta kórip shıǵıw, musılmanlardıń 
ayrıqsha armiyasın dúziw hám qızıl armiyanıń 
musılman bolmaǵan barlıq bólimlerin Túrkstan 
aymaǵınan alıp shıǵıp ketiw, hátte Túrkstan 
komissiyası (Túrkkomissiya) hám Túrkstan frontı 
(Túrkfront)n saplastırıw máselelerin de kún tárti-
bine keskin túrde qoyǵan edi. T. Rısqulovtıń Túrks-
tandı ǵárezsizlikke qaray alıp barıwshı usı pikirlerine Túrkstan 
frontı komandiri M.V. Frunze hám sovet húkimeti basshısı V.I. Le-
nin keskin qarsı shıqqannan soń, bular ámelge aspadı. 
1920-jıldıń
jazında T.Rısqulov óz wazıypasınan azat etilip, Moskvaǵa jumısqa 
shaqırıp alındı. Biraq túpkilikli xalıqlardıń máplerin qorǵaw, Túrkstan 
ǵárezsizligi ushın ashıq hám jasırın háreketler úzliksiz dawam ete 
berdi.
Fitrat
Ózińizdi sınań!
Pyotr Kobozev — bul ... 
Musılmanlar byurosı — bul...
Turar Rısqulov — bul ... 
TASSR aymaǵı — bul ...
!