10-o`zb tarix qq indd

Qızıl gvardiyashılar hám dashnoqlar tárepinen avtonom hú-
kimetiniń qıyratılıwı. Qoqandaǵı ǵalaba qırǵınlar.
Úlkedegi dás-
lepki demokratiyalıq hám xalıqshıl húkimet bolǵan Túrkstan 
Avtonomiyasınıń belsendiligi uzaqqa sozılmadı. Bolshevikler hám 
Tashkent Soveti (baslıǵı: 
Ivan Tobolin
) oǵan úlken qáwip dep qaradı 
hám de tezlik penen juwmaqlawǵa háreket etti.
Túrkstan úlkesi jumısshı, soldat hám diyqan deputatları Sovet-
leriniń ayrıqsha jaǵdayda 1918-jılı 19—26-yanvarda bolıp ótken IV 
syezdinde Túrkstan Avtonomiyası húkimetin kúsh penen saplas-
tırıwǵa qarar etti. Túrkstan úlke XKS 1918-jılı 30-yanvarda áskeriy 
háreketlerdi basladı. Túrkstan bolshevikleri bunıń ushın qızıl 
gvardiyashılardan tısqarı armyanlardıń 
«Dashnoq Sutyun»
partiyası 
aǵzalarınan dúzilgen qurallı drujinalardan da keń paydalandı. 
30-yanvar keshte Tashkentten jiberilgen dáslepki áskeriy otryadlar 
Skobelevten Qoqanǵa top hám pulemyotlar menen jetip keldi. 
31-yanvar tústen keyin uršs háreketleri baslandı. 15-fevralda bolsa 
qalada órtler boldı.
Dáslepki uršsta avtonomiyanıń milliy áskerinen tısqarı qoqanlı 
tınısh xalıq wákilleri de qatnastı. Tiykarınan, balta, shókkish, tayaq 
2—Ózbekistan tariyxı, 10-kl.

---

18
kótergen xalıqtıń sanı 
10 000 adam
ǵa jetti. Soǵan qaramay, quralsız 
bul adamlar sovet húkimeti áskeriy kúshleriniń Qoqan qalasına qılǵan 
hújimin úsh kún dawamında mártlershe qaytardı.
Qoqan qala mirshabları baslıǵı 
Kishi Ergash
qurbası 18-fevraldan 
baslap ámelde avtonomiya húkimetiniń basshısına aylandı. Túrkstan 
úlkesi áskeriy komissarı 
E.Perfilev
basshılıǵındaǵı piyada, atlı hám 
artilleriya bólimlerinen ibarat 11 eshelon bolsheviklerdiń áskeriy 
kúshlerine mádet beriw ushın Qoqanǵa keldi. Qala ústine úsh kún 
dawamında toplardan jandırıwshı snaryadlar atıldı. Ximiyalıq qurallar 
qollanıldı. Qızıl gvardiyashılar hám dashnoqlar qalada basqınshılıqlar 
uyımlastırıp, onı talan-taraj etiwge kiristi. Túrkstan Avtonomiyası 
húkimeti bolsheviklerdiń qanlı hújimleri aqıbetinde qulatıldı. Biraq 
Qoqan hám onıń átirapındaǵı tınısh xalıqtı talaw, óltiriw kúsheydi. 
Tek ǵana Qoqannıń ózinde 3 kún dawamında 10 000 adam óltirildi. 
Musılmanlar ǵalaba túrde qıyratıldı. Qoqan qalası pútkilley wayranaǵa 
aylandırıldı.
«Ullš Túrkstan» gazetası tereń qayǵırıw menen xabar bergenindey, 
«20-fevral Qoqan tariyxınıń eń qorqınıshlı kúni edi. Armyanlar 
ayrıqsha belsendilik kórsetken...» Gazetadaǵı bul maqala «Qoqan házir 
ólikler qalası» degen qorqınıshlı sózler menen juwmaqlanadı.
Aqırında, 1918-jılı 22-fevralda Qoqan qalasındaǵı Rus-Aziya 
banki imaratında bolshevikler tárepinen tayarlanǵan «tınıshlıq shárt-
naması»na qol qoyıldı. Usı shártnamanıń 2-statyasında: «Xalıq 
úlke Xalıq Komissarları Soveti hákimiyatı hám barlıq jergilikli 
Túrkstan Avtonomiyası qızıl áskerler tárepinen qıyratılǵannan soń 
Qoqan qalasınıń kórinisi. 1918-jıl fevral.

---

19