10-Мавзу: коррупцияга қарши кураш механизмлари. Мавзу режаси

3. Сайлов тизими. Дэмократик мамлакатларда сайланган вакилларни коррупсия учун жазолашнинг асосий усули, уларни кейинги сайловларда ҳокимиятдан чэтлаштириш ҳисобланади. Бу шуни англатадики, сайловчининг ўзи танлаган кишиларнинг ҳалоллиги ва жавобгарлиги даражаси учун жавобгардир. Коррупсияга қарши қурол сифатида сайловларнинг юқори самарадорлигига қарамай, уларнинг таъсири жуда суст. Бир қатор муаллифларнинг таъкидлашича, сайлов жараёнидаги камчиликлар коррупсия доирасига сезиларли таъсир кўрсатиши мумкин. Агар сайловлар қонунбузарликсиз ўтказилган бўлса ҳам, уларнинг ўзи сайловчиларни у ёки бу номзодга мафкуравий сабабларга кўра овоз бэришни рағбатлантириши мумкин, бунда унинг шахсан ўзи, бўйсунувчилари ёки умуман ўз партияси коррупсиясини эътиборсиз қолдиради. Бу амалда тасдиқланган гипотеза ҳисобланади..
Шуни алоҳида қайд қилиш керакки, мажоритар тизим энг катта индивидуал жавобгарликни таъминлайди ва бир нечта вакилларни ёки очиқ партиялар рўйхати билан сайланадиган сайловчилар номзодларнинг бэнуқсонлигига бўлган эътиборини сезиларли даражада оширади.
4. Умумий чора-тадбирлар. Коррупсияга қарши кураш бўйича ҳозирги кундаги фалсафий парадигмаларни амалга ошириш бўйича қўлланиладиган умумий чора-тадбирларга қуйидагиларни киритиш мумкин.
Коррупцион нормаларнинг конституцияга хилофлиги. Фуқароларнинг ҳуқуқ ва бурчларига чэкловлар қўядиган ҳар қандай меъёрлар коррупсияга олиб келиши мумкин, фақат бундан конституциявий эркинликлар ва инсон ҳуқуқларини тавсифловчи нормалар мустаснодир. Конституция шахсларга эмас, балки давлат ҳокимиятига нисбатан чэкловларни жорий қилади, бу ҳам қонуннинг ҳаддан ташқари оширилган талабларидан, ҳам давлат ҳокимияти органларига ўзбошимчалик ваколатларини бэрилишидан институционал кафолати ҳисобланади. Коррупсия нормалари муқаррар равишда Конституцияда бэлгиланган инсон ва фуқароларнинг ҳуқуқлари ва эркинликларини бузади. Коррупсияга қарши мустақил экспертиза доирасида коррупсия нормаларини аниқлаш орқали,уларнинг фаолиятига чэк қўйиш мумкин бўлади.