10-Ma’ruza. Qurilishda ta’mirlash ishlari tamirlash ishlarini tashkil etishning

Turar joy uylarining o‘rtacha me’yoriy xizmat muddatlari
1.1- jadval

		O‘rtacha
Kapitallik		xizmat
bo‘yicha	Tavsifiari	Ko‘rsatish
binolar		Muddati
guruhi		(U")
|	Maxsus kapital toshli uylar: fundamentlari
	toshdan va belondan, devorlari toshdan
	(g‘ishtdan) va yirik blokli, orayopmalar temir-
	belondan.	150
II	Oddiy toshli uylar: fundamentlari toshdan.
	dovorlari toshdan (g‘ishtdan) yoki aralash
	(yog‘och va temir-beton), shuningdek, metall
	balkalar bo‘ylab tosh gumbazli.	125
III	Engillashtirilgan toshli uylar: fundamentlari
	toshdan va betondan. devorlari
	engillashtirilgan g‘isht termasi, shlakobiok va
	rakushechnikdan, orayopmalar metall balkalar
	bo‘ylab yog‘och, temir-beton yoki toshdan.	100
IV	YOg‘och, aralash, xomaki uylar: fundamentlari lentasimon, xarsangtoshli, devorlari yog‘och-dan va aralash (qisht va yog‘ochdan), xomaki,
	orayopmalar yogochdan.	50
V	Yig‘ma-shchitli, karkasli, paxsa, somonli va faxverksimon uylar: fundamentlari yog‘och sullarda yoki xarsangtoshli uskunlarda, devorlari karkasli, paxsa va b. orayopmalar
	yog‘ochdan.	30
VI	Karkas-qamishh va boshqa engillashtirilgan
	konstruksiya uylar.	15

Ko‘p elementli murakkab tizim sifatida olib qaraladigan turar joy binosida uning qolgan barcha elementlari xilma-xil materiallardan bajarilgani tufayli, turli mustahkamlik zaxirasiga va xizmat muddatiga ega bo‘ladi. 1.2-jadvalda murakkab konstruktiv elementlarning o‘rtacha xizmat muddatlari hamda ularning binoni qayta tiklash qiymatidagi solishtirma og‘irligi keltirilgan.

O‘z navbatida, murakkab elementlar tarkibidagi oddiy elementlar va hatto ularning alohida detallari ham moddiy qiymatga ega.
Me’yoriy xizmat muddati davomida binoning konstruktiv ishonchliligi, butligini hamda uning o‘z funksional vazifalarini bajarishni ta’minlash uchun uning dastlabki umumiy ko‘rinishini o‘zgartirmagan holda, ko‘pchilik murakkab elementlarini o‘zgartirishga ulardan ayrimlarini esa bir necha marta o‘zgartirishga to‘g‘ri keladi.
Oddiy, hatto turdosh va bir turdagi elementlarning mustahkamligi, ishonchliligi ko‘p jihatdan materiallarning dastlabki xususiyatlari, qurilish ishlarining sifati va ekspluatatsiya qilish shart-sharoitlariga bog‘liq. SHu sababli binoning ushbu elementlari hosil qilgan yaxlit murakkab konstruktiv elementini almashtirish muddatlaridan oldinroq uning bir qismini almashtirishga to‘g‘ri keladi. Bundan tashqari ayrim oddiy elementlarning o‘rtacha xizmat muddati tugamay turib, ularni to‘liq almashtirmasdan, balki ayrim ishdan chiqqan detallarini almashtirish yo‘li bilan ta’mirlash zarurati tug‘iladi (1.2-jadval).
Raddiyalar nazariyasi bo‘yicha ilmiy-nazariy ishlanmalar va turar joy binolaridan foydalanish tajribasi asosida ishlab chiqilgan me’yoriy hujjatlarda turar joy va jamoat binolarining ishlarni bajarish loyihasi (IBL) tizimi joriy etilgan bolib, bu tizim eskirib ishdan chiqqan elementlarni, ular chegaraviy eskirish va butunlay ishdan chiqish, emirilish darajasiga etmasdan turib, almashtirish bo‘yicha reja asosidagi ta’mirlash ishlarini ko‘zda tutadi.
Bu tizimning asosiy vazifasi turar joy fondini kompleks qayta ishlab chiqarish sifatida olib qaraladigan kapital ta’mirlash paytida davlat moliya, moddiy va mehnat resurslaridan maqsadga muvofiq foydalanishni ta’minlashdan iborat.
1.2- jadval