10-Ma’ruza: Qismlarni tiklashda dolzarb payvandlash va naplavkalash(Perspektiv) usullari

10.1-jadval.
Lentalarni payvandlash rejimi.

Parametrlar	Qismlar
	Tana (korpus)	Val tipidagi
Payvandlash nok kuchi, kA Payvandlash tsikli davomiyligi, s Pauza to‘xtash davomiyligi, s Payvand tezligi, m/min Elektrodlarni uzatish, mm/ayl Elektrodlarni qisish kuchlanishi, kH Elektrodlar ishchi qismi kengligi, mm Elektrodlar diametric, mm Lenta materiali Qism materiali Sovutish suyuqliklarini sarfi, l/min	7,8-8,0 0,210-0,160 0,08-0,1 0,5 Qo‘lli 1,70-2,25 8 50 Po‘lat 20 Cho‘yan 0,5-1,0	16,1-18,1 0,04-0,08 0,1-0,12 0,7-1,2 3-4 1,30-1,60 4 150-180 Po‘lat 40-50 Barcha po‘latlar 1,5-2,0

Elektrodlarni siqish uchun kuch etarli bo‘lmaganda, aloqa zonasida kuchli uchqun paydo bo‘lishi bilan birga, lenta va qismning yuzasida eroziya shikastlanishi hosil bo‘ladi. Elektrodlarning siqish kuchining ma’lum bir qiymatga oshishi bilan lentani payvandlash jarayoni yaxshilanadi. 10.1-jadvalda qismlarning yuzalarida siqish kuchlari oralig‘ida, g‘ovaklarning minimal soni kuzatiladi, g‘ijimlik chuqurligi 0,08-0,1 mm. Elektrodni siqish kuchlarining yanada oshishi payvandlash sifatining yomonlashishiga, ishchi qismning deformatsiyasiga va elektrodlar qarshiligining pasayishiga olib keladi. Elektrodlar eskirganda, elektrodning ishlov beriladigan qism bilan aloqa qilish maydoni ortadi, bu elektrodlarning oqim zichligi va bosimining pasayishiga olib keladi va shu bilan payvandning hosil bo‘lishi uchun sharoitlarni yomonlashtiradi. Aloqa yuzalarida yuqori oqim zichligi isitish va deformatsiyani keltirib chiqaradi, shuningdek, lenta materialining elektrodlarga yopishishiga yordam beradi. Shuning uchun elektrodlarni yopishtiruvchi metalldan tozalash va profilni tuzatish kerak.

Valning rezbali qismlarini kontaktli payvandlash yo‘li bilan tiklashning texnologik jarayonini ishlab chiqishda, rezbaning qadamiga va qismning diametriga qarab, Q_cj siqish kuchi va payvandlash toki J_cv kuchi o‘rtasidagi to‘g‘ri nisbatni o‘rnatish kerak. Payvandlash tokining kuchi va siqish kuchi o‘rtasidagi optimal munosabat Q_cj =0,64
Payvandlash tokining kuchi shunday bo‘lishi kerakki, simning qism bilan aloqa qilish nuqtasida yuqori harorat hosil bo‘lishi kerak, qattiq fazada metallni payvandlash uchun etarli, lekin ayni paytda rulonlarni eritib yubormaslik kerak. Siqilish kuchi sim va qismni yaqin aloqaga olib keladi, oksid plyonkalari va adsorbsiyalangan gazlar qatlamlarining yorilishiga yordam beradi, payvandlash jarayonini amalga oshiradi va payvandlangan birikmaning sifatiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Bosim va zichlik qismi o‘rtasidagi aloqa nuqtasidagi bosim R= Q_szh/F = 0,8-1,0 MPa (300-400 A/mm² oqim zichligida). Payvandlash bosimi va tok zichligining bunday nisbati bilan payvandlash davrining davomiyligi 0,08-0,12 s gacha olinadi. Ip qadamining oshishi bilan payvandlash davrining davomiyligi oshadi. Payvandlash davrini qisqartirish sim va ishlov beriladigan qismning etarli darajada erishiga olib keladi. Ipning yuqori sifatli tiklanishi keyingi nuqta avvalgisiga kamida 25 ~ -30% ga to‘g‘ri kelganda ta’minlanadi.
Oqimni yoqish va o‘chirishning o‘zgarishi payvandlash impulslari va ular orasidagi pauzalar shaklida sodir bo‘ladi. Bunday holda, payvandlangan dog‘larning bir-birining ustiga chiqishi uchta parametrning kombinatsiyasi bilan aniqlanadi: payvandlash tezligi, payvandlash davrining davomiyligi t_св va pauza davomiyligi t_п. O‘rta uglerodli po‘latlarni payvandlashda eng yaxshi natijalarga erishiladi, agar payvandlash davrining davomiyligi va pauza o‘rtasidagi nisbat t_св/ t_св + t_п = 0.5 bo‘lsa. Bunday holda, t_п = t_св , ya’ni. payvandlash oqimini yoqishning o‘zgarishi muntazam oraliqlarda sodir bo‘ladi.
Kontaktli payvandlash orqali qismlarni tiklashning texnologik xususiyatlari. Texnologiya qismlar va lentalarni tayyorlash, lentani payvandlash va payvandlangan qatlamni qayta ishlashni o‘z ichiga oladi.
Qismni payvandlash uchun tayyorlash uni yaxshilab tozalash va yog‘sizlantirish, markaziy yuzalarni tuzatish va keyinchalik nominaldan 0,154-0,3 mm ga kamroq diametrga tiklanadigan bo‘yin yuzasini qayta ishlashdan (silliqlash, burilish) iborat.
Valning bo‘yinlarini tiklash uchun blankalar shtamp yordamida lentadan kesish yoki qaychi bilan kesish orqali amalga oshiriladi. Payvandlashdan oldin lentalar kirlardan tozalanadi va yog‘sizlantiriladi. Ish qismining uzunligi tiklangan bo‘yin atrofiga teng bo‘lishi kerak, bunda 0,5 mm dan ortiq bo‘shliqqa ruxsat berilmaydi. List qismining kengligi qayta tiklanadigan sirtning kengligidan 1-2 mm kamroq bo‘lishi kerak. Lentaning qalinligi payvandlangan qatlamning kerakli qalinligiga qarab tanlanadi (tiklanadigan bo‘yinning aşınması, uni dastlabki qayta ishlash va keyingi ishlov berish uchun ruxsatnoma hisobga olinadi).
Lenta ikki bosqichda payvandlanadi: dastlabki va yakuniy. Payvandlashdan oldin tanlangan payvandlash rejimlari o‘rnatiladi. Keyin qism chuckga o‘rnatiladi va lenta yuqori kontaktli rolik ostiga keltiriladi va bir nechta payvandlash nuqtalari tomonidan tiklanadigan yuzaga yopishtiriladi. Shundan so‘ng, qismning aylanishi va elektrodlarni etkazib berish yoqiladi va lenta nihoyat payvandlanadi.
Payvandlangan sirtlarni qayta ishlash ZM132, ZM152 va boshqalar kabi har qanday silindrsimon silliqlash dastgoxlarida amalga oshiriladi.
Ko‘rib chiqilayotgan usul ta’mirlash korxonalarida o‘nlab qismlar nomini tiklashda qo‘llaniladi, shu jumladan silindr bloklari, silindrli gilzalari, uzatishlar qutisi vallari, shkivlar, differensial krestovinalar, kengaytiruvchi mushtlar va boshqalar. Biroq, ishonchli uskunaning yo‘qligi, materiallarning etishmasligi. lentalar shakli tiklashning ushbu progressiv usulini ta’mirlash korxonalarida keng joriy etishga to‘sqinlik qilmoqda.