10 жаратылыстану-математика бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық 1-бөлім

2-мысал. SnCl₂ молекуласы.

1. 
   Молекуланың формуласы AX₂E_m.
   
2. 
   Қалайы атомының валенттік қабатындағы электрон жұптарының жалпы саны:
   

⁽⁴⁺²⁾
n + m = = 3

Қалайы атомының валенттік электроны 4, хлордың екі атомы 2 электрон береді, молекулада π-байланыс жоқ.

3. 
   Электрон жұптарының кеңістікте орналасуы — дұрыс үшбұрыш.
   

3. 
   Бөлінбеген электрон жұптарының саны m = 3 – 2 = 1. Молекула формуласы AX₂E₁.
   
4. 
   Молекула құрылысы — бұрыштық.
   

3-мысал. Молекула SO₂.

1. 
   Молекуланың формуласы AX₂E_m. Молекулада екі — байланыс бар.
   
2. 
   Күкірт атомының валенттік қабатындағы электрон жұптарының жалпы саны:
   

n + m = (6 + 4)/2 – 2 = 3.

Күкірт атомының электрон қабатында 6 электрон бар, оттектің 2 ато-мы 4 электрон береді, молекулада екі π-байланыс бар, олардың саны электрон жұптарының жалпы санын есептегенде (n + m) шегеріледі.

3. 
   Электрон жұптарының кеңістіктегі пішіні — дұрыс үшбұрыш.
   

3. 
   Бөлінбеген электрон жұптарының саны m = 3 – 2 = 1 молекуланың формуласы AX₂E₁.
   
4. 
   Молекула құрылысы — сызықтық емес, бұрыштық.
   

Күкірт атомында алты валенттік электрон бар,оның төртеуі оттекің екі атомымен σ- және π-байланыстар түзуге жұмсалды. (О = S = O). Сонымен күкірт атомында бөлінбеген электрон жұбы қалды.

4-мысал. Молекулалық ион СO₃^2–.
1. Ионның формуласы AX₃E_m. Ионда бір π-байланыс бар.

2. Көміртек атомының валенттік қабатындағы электрон жұптарының жалпы саны n + m = (4 + 6 – 2)/2 – 1 = 3 Көміртек атомының төрт электронына оттек атомының алты электронын қосып, қосындыдан карбонат ионның зарядын шегереміз, қалған саннан π-байланыстың санын шегереміз.

3. Электрон жұптарының кеңістікте орналасуы — жазық үшбұрыш

4. Бөлінбеген электрон жұптарының саны m = 3 – 3 = 0. Карбонат-ионның формуласы AX₃E₀.

79

5. 
   Карбонат ионың формасы жазық үшбұрыш.
   

Кейбір бейорганикалық және органикалық заттардың геометриясы туралы мәлімет 26-кестеде берілген.

								26-кесте