1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

экологик вазифалар
Инсоният ўз тарихи давомида яшаш ва ҳаѐтини яхшилаш учун курашиб 
келмоқда. Бу кураш унинг хўжалик юргизишидан иборат бўлиб, бу жараѐнда у 
табиатдан фойдаланиб, унга таъсир кўрсатиб келаѐтганлигидир. Ишлаб 
чиқаришнинг бениҳоя юксалишидан жамиятнинг илмий-техник ва экологик 
ривожланишида зиддиятлар пайдо бўлди. Бир томондан у фан-техникани 
юксалтирса, иккинчи томондан эса атроф муҳитни ифлослаб, экологик 
муаммоларни келтириб чиқарди. Бундай муаммоларни бартараф қилиш 
инсоният олдидаги муҳим вазифага айланди. Баъзи мутахассислар 
муаммоларни бартараф қилиш учун ер юзида аҳоли сонининг ўсишини 
тўхтатиш, саноат ишлаб чиқариш ҳажмини кўпайтирмаслик, атроф муҳит 
муҳофазасига кўпроқ маблағни йўналтириш ва шу сингари ғояларни илгари 
сурдилар. Аммо бу ғояларнинг барчаси ҳам ҳақиқатга тўғри келавермайди. 
Табиатда вужудга келган муаммоларни бартараф қилиш учун қуйидаги 
тадбирлар амалга оширилиши лозим: 
1) математиканинг сонлар моделидан фойдаланиб, жойлардаги атроф 
муҳитнинг ўзгариши мумкинлиги даражасини олдиндан ҳисоб-китоб қилиш ва 
корхоналарни шунга қараб тўғри жойлаштириш; 
2) ҳаѐт қонуниятларини ўрганишда экологик тизимларга кўрсатила- 
диган антропоген таъсирни ҳисобга олиш; 
3) инсон таъсирида муҳитнинг ўзгаришини олдиндан кўра билиш, 
муҳитнинг бузилишини биоиндикация ва мониторинг йўли билан аниқлаб 
бериш; 
4) бузилган экотизимларни қайта тиклаш; 
5) ҳали бузилиб улгурмаган ҳудудларни намуна сифатида сақлаб қолиш; 

---

20
 
6) технологик, муҳандислик ва лойиҳалаштириш ишларида атроф 
муҳитнинг ифлосланмаслигини назарда тутиш. 
Бу тадбирлар қуйидаги ишларни ўз ичига олади: кам чиқиндили 
технологияни жорий қилиш, саноат хом ашѐси ва чиқиндиларини тўлиқ 
зарарсизлантириш, транспорт ташлама газларини парчалаш ва камайтириш, 
экологик тоза энергия ресурслардан фойдаланиш, сервотехнологиядан 
экотехнологияга ўтиш ва бошқалар.