1. Zaharlanishning sinflanishi Retseptor haqida tushuncha. Yallig’lanish va allergik ta’sirlar

4. Allergenlar – organizmga qayta-qayta ta’sir qilganda uning ta’sirchanligini oshira oladigan moddalar. Allergenlar ham anorganik moddalar (Co, Ni, As, Cr, Be va ularning birikmalari), ham organik moddalar (venilkarbazol, vinilpiridin, aminazin, for’maldegid, skipidar, kanifol’ va boshqalar) bo‘lishi mumkin. Organik tabiatli eng kuchli allergenlar diaminlar (ureol), naftilaminlar, aminofenollar, nitrobenzollar, aminobenzollar va diizotsianatlardir. Allergenlar organizmga turli proteinlar bilan kompleks birikmalarni hosil qiladi va antigenni hosil qiladi. Allergenlarni dastlabki ta’sirida organizm sensibilizatsiyasi – allergenga ta’sirchanlikning oshishi yuz beradi. Allergenlar immunogenezda ishtirok etadigan hujayralar elementlari bilan zanjirli reaksiyaga kirishib, ularga spetsifik antitelolarning paydo bo‘lishiga olib keladi. Xuddi shu allergen qayta ta’sir qilganda “antigen - antitelo” reaksiyasi natijasida toksik ta’sirga ega maxsulotlar paydo bo‘ladi, ular ayniqsa qonning shaklli hujayralariga (granulotsitlar, trombotsitlar), qon hosil qilish a’zolariga va biriktiruvchi to‘qimaga (semirtirish hujayralari) ta’sir qiladi. Hujayralar zararlanganda (ayniqsa biriktiruvchi to‘qima hujayralari) ulardan yuqori aktiv biologik moddalar (gistamin, serotonin, atsitelxolin, geparin) ajraladi, ular organizmning allergik ta’sirini keltirib chiqaradi. Allergik ta’sir turli xil shakllarda namoyon bo‘lishi mumkin: angionevrotik shish, bronxial astma, leykopeniya, anemiya, gepatit, eshak emi, toksikodermiya, ko‘pincha professional allergik dermatit va ekzema paydo bo‘ladi. Ayrim moddalar terini quyosh nuriga, aniqrog‘i, UF – nurlarga sensibilizatsiya qilishi mumkin. Bunday ta’sirga toshko‘mirli smola, golovaks, antratsen, naftollar, naftalin va difenil hosilalariga ega.