1. Yosh fiziologiyasi predmeti. Maktab gigienasi predmeti va ahamiyati

bosh skeleti
Bosh skeleti 2 qismga ajratiladi; miya qutisi suyaqlari va oz suyaqlari. Bolalarda bosh skeletining yo`z qismi miya qutisi qismiga nisbatan kichiqroq. Bolaning yoshi ortishi bilan bu farq yo`qolib boradi. Bosh skeleti bolaning 2 yoshigacha bir tekis o`sadi.
Bolaning 1,5 yoshida kalla suyaqlaridagi liqildoqlar to`liq suyaqlashadi, 4 yoshida miya qutisining choklari hosil bo`ladi. Kalla suyaqlari 3-4 yoshda, 6-8 yoshda, 11-15 yoshgacha tez o`sadi. Bu o`sish 20-30 yoshgacha davom etadi.
umurtqa pog`onasi
Umurtqa pog`onasi-alohida umurqa suyaqlaridan va umurtqalararo tog`aylardan tashkil topgan. Umurtqa pog`onasi skeletning o`qi va tayanchini hosil qiladi va orqa miyani turli tashqi ta`sirdan saqlaydi. Umurtqa kanali Yuqoridan miya fisi bo`shlig`iga, pastdan dumg`aza suyagining tegishi bilan tugaydi. Umurtqa pog`onasining yonida umurtqalararo teshik bo`lib, bu teshiklardan orqa miya asablari, qon tomirlari va limfa tomirlari kiradi va chiqad i. Umurtqa pog`onasi 33-34 umurtqalardan tashkil topgan bo`lib, bo`lardan 7 tasi bo`yin, 12 ta ko`krak, 5 ta bel, 5 ta dumg`aza va 4-5 ta dum umurtqalaridir. Katta odam umurtqa pog`onasi 4 ta egrilikdan iborat. 1-chi egrilik bo`yin qismida oldinga qarab bo`rtib chiqqan. 2-chi egrilik ko`krak qismida orqaga qarab, 3-chi egrilik bel qismida oldinga qarab, 4-chi egrilik dum va dumg`aza qismida orqaga qarab bo`rtib chiqqan. Bog`cha yoshining oxirida umurtqa pog`onasining egriliklari hosil bo`ladi. O`smirlik davrida bel egriligi vujudga keladi. Odamning 23-26 yoshida umurtqaning barcha qismi suyaqlanadi. Umurtqa pog`onasining egiluvchanligi tog`ay to`qimasining bo`lishi va tugallanmagan suyaqlanish tufayli parta va stollarda noto`g`ri o`tirishi natijasida umurtqa pog`onasining noto`g`ri shaqllanishi–umurtqa pog`onasining bir tomonga egilishini, sqolioz va boshqa patalogik olatlarga olib keladi. Umurtqasining bo`yin va bel qismi juda harakatchang. Umurtqa pog`onasining uzunligi erkaqlarda 75 sm., ayollarda 68 sm., ga teng. Umurtqa pog`onasi bukiladi va yoziladi, o`ng va chapga egiladi, ko`ngdalang o`q atrofida buriladi.