|
Xabar qáwipsizliginiń siyasatı.
Xabar qáwipsizliginiń siyasatın islep shıǵıwda aldın ala qorǵanılıwshı obyekt hám onıń wazıypaları anıqlanadı. Soń dushpannıń bul obyektke qızıǵıw dárejesi, hújimniń itimallı túrleri hám kóriletuǵın zıyan bahalanadı. Aqırında bar bolǵan qarsı tásir qurılmaları jeterli qorǵanıwdı táminlemeytuǵın obyekttiń kúshsiz tárepleri anıqlanadı.
Nátiyjeli qorǵanıw ushın hár bir obyekt múmkin bolǵan qáwipler hám hújim túrleri, arnawlı instrumentler, qurallar hám partlawshı zatlardıń isletiliwi itimallıǵınan kelip shıǵıp bahalanıwı zárúr. Sonı aytıp ótiw kerek, niyeti buzıq adam ushın eń qımbatlı obyekt onıń itibarın tartadı hám itimallı belgi bolıp xızmet etedi hám oǵan qarsı tiykarǵı kúshler isletiledi. Bunda, qáwipsizlik siyasatınıń islep shıǵılıwında sheshimi berilgen obyekttiń real qorǵanıwın támiynlewshi máseleler esapqa alınıwı lazım.
Qarsı tásir quralları qorǵanıwdıń tolıq hám eshelonlanǵan konsepciyasına mas keliwi shárt. Bul degeni, qarsı tásir qurallarınıń orayinda qorǵanıwshı obyekt bolǵan konsentrik sheńberlerde jaylastırıw lazım. Bul jaǵdayda dushpannıń qálegen obyektke jolı qorǵanıwdıń eshelonlanǵan sistemasın kesip ótedi.
Sońǵı basqıshta qarsı tásir quralları qabıl qılınǵan qorǵanıw konsepciyasına qarap birlestiriledi. Pútkil sistema ómiri cikliniń baslanǵısh hám kútiliwshi ulıwmalıq bahasın dáslepki bahalaw ámelge asırıladı.
Eger bir imarattıń ishinde túrli qorǵanıw talaplarına iye bolǵan obyektler jaylasqan bolsa, imarat otseklerge bólinedi. Sol tárizde ulıwma qadaǵalanıwshı mákán ishinde ishki perimetrler ajıratıladı hám ruqsatsız paydalanıwdan ishki qorǵanıw quralları jaratıladı. Perimetr, ádette fizikalıq tosıqlar arqalı anıqlanıp, bul tosıqlardan ótiw elektron usıl yaki qorıqlaw xızmetkerleri tárepinen orınlanıwshı arnawlı ámeller járdeminde qadaǵalanadı.
Ulıwma shegaraǵa yaki perimetrge iye bolǵan imaratlar toparına qorǵawda tek bólek obyekt yaki imarat emes, bálkimonıń jaylasıw ornı da esapqa alınıw zárúr. Kóp sanlı imaratları bolǵan jer uchastkaları qáwipsizlikti támiynlew boyınsha ulıwma yaki bir bólegi sáykes keletuǵın talaplarǵa iye boladı, bazıda uchastkalar bolsa perimetr boyınsha tosıqqa hám jalǵız jolshaǵa iye. Ulıwma perimetr shólkemlestirip, hár bir imarattaǵı qorǵaw qurılmaların azaytıw hám olardı tek hújim etiliwi itimalı kóbirek bolǵan kerekli obyektlerge ornatıw múmkin. Tap usı tárizde uchastkadaǵı hár bir imarat yaki obyekt hújimshini uslap qalıw imkaniyatı dıqqat itibarınan bahalanadı.
Joqarıdaǵı keltirilgen talaplar analizi sonı kórsetedi, olardıń hámmesi xabardı islew hám uzatıw qurılmalarınan huqıqsız paydalanıw xabar jetkeriwshilerin urlaw hám sabotaj imkaniyatın jol qoymaslıqqa alıp keledi.
Jaylar, imaratlar hám axborot qurılmalarınıń qáwipsizlik sistemasın qadaǵalaw punktlerin bir zonadan ekinshi zonaǵa ótiw jolında jaylastırǵan halda konsentrik sheńber kórinisinde shólkemlestiriw maqsetke muwapıq esaplanadı (3.3-súwret).
3.3-súwret. Imarattaǵı kompyuter sistemasınıń qáwipsizlik sisteması.
Xabar xızmeti imaratları hám xanalarına kiriwdiń qadaǵalawı máselesine kelsek, tiykarǵı ilajlar – tek imarat hám xanalardı emes, al qurılamalar kompleksin, olardıń funkcional wazıypaları boyınsha ajıratıw hám izolyaciyalaw imarat hám xanalarǵa kiriwdi qadaǵalawshı avtomatik hám avtomatik emes sistemalar isletiledi. Qadaǵalaw sisteması kúndizi hám túnde gúzetiw qurılmaları menen toltırılıwı múmkin.
Qáwipsizliktiń fizikalıq qurılmaların tańlaw qorǵanıwshı obyekttiń zárúrligin, qurılmalarǵa ketetuǵın qárejetti hám qadaǵalaw sisteması isenimliligi dárejesin, siyasiy tárepleri hám insan nápsi buzıqlıǵın aldınnan úyreniwge tiykarlanadı. Barmaq, alaqanlar, kóz tor perdesi, qan tamırları izleri yaki nutqtı anıqlaw sıyaqlı biometrik identifikaciyalaw isletiliwi múmkin. Shártnama tiykarında texnik qurılmalarǵa xızmet kórsetiwshi xızmetkerlerdi obyektke kirgiziwdiń arnawlı rejimi kózde tutılǵan. Bul shaxslar identifikaciyalanǵanlıǵınan soń obyektke gúzetiwshi menen birge kirgiziledi. Bunnan tısqarı olarǵa anıq keliw rejimi, mákánlıq shegaralanıw, kelip-ketiw waqtı, orınlaytuǵın is xarakteri ornatıladı.
Aqırında imarat perimetri boyınsha bastırıp kiriwdi anıqlawshı túrli datchikler járdeminde kompleks gúzetiw ornatıladı. Bul datchikler obyektti qorıqlawdıń oraylıq postı menen baylanısqan hám bolıwı múmkin bolǵan bastırıp kiriw noqatların, ásirese islemeytuǵın waqıtlarda qadaǵalaydı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
