1. Turli tarixiy davrlarda jamiyatning qanday tarbiyaviy ideallari kuzatilgan?

33-variant

1. 
   Kasbiy burch, vijdon qadri-qimmati, o‘z faoliyatining natijasi va unga mas’ullik, yuksak kasbiy tafakkur.
   

Burch — kishining biror shaxs, oila, jamoa, el-yurt, Vatan oldidagi majburiyatini anglatuvchi axloqiy tushuncha. Bizda obyektiv munosabatlar ifodalanadi, yaʼni u jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy va axloqiy negizlari bilan belgilanadi. Buning oziga xos xususiyatlari mavjud bolib, u insonning ichki kechinmalari, tashqaridan turib nazorat qilinmaydigan murakkab ruhiy holatini ifodalaydi. Bu iymon-eʼtiqod, onglilik, halollik, vijdon kabi tushunchalar bilan chambarchas bogʻliq. Burch qanday vazifa, kimning oldidagi majburiyat ekanligiga qarab turlicha boʻladi (milliy burch, ijtimoiy burch, umuminsoniy burch va boshqalar). Ijtimoiy va shaxsiy burch, oilada ota-onalik burchi, farzandlik burchi va boshqa burch lar bor. Burch nisbiy tushuncha. U ijtimoiy taraqqiyot jarayonida mazmunan boyib, shaklan oʻzgarib boradi. Hozirgi sharoitda insonning tabiat va avlodlar oldidagi burchi yangicha mazmun kasb etmoqda. Oilaviy burch esa jamiyat oldida turgan maqsadlar bilan yaiada uygʻunlashmoqda. Ona Vatanga, xalqqa xizmat qilish eng ulugʻ va sharafli burch hisoblanadi. Ma'naviyatli o'qituvchi har qanday qiyinchiliklarni engib o'tishga qodir: kasbiy va ijtimoiy, bunday odam bolalarga bo'lgan muhabbatning haqiqiy, ishonchli tayanchi bo'lib, u o'zining axloqiy burchini axloqiy burch uchun emas, balki axloq qoidalariga muvofiq bajaradi. bir lahzalik natija, lekin pedagogik idealga imkon qadar yaqinlashishga harakat qilish. Va, ehtimol, maktabimizda inson tarbiyasining asosi sifatida chinakam ma’naviyatga sodiq bo‘lgan ezgu ta’lim an’analariga hamon sodiq qolgani juda yaxshi. Bu aslida juda muhim, chunki bugungi kunda tobora ko'proq odamlar "oltin buzoq" ga sig'inishga tayyor bo'lib, ba'zida eng muhim narsa - insoniylik, samimiylik va ma'naviyatni unutib qo'yishadi. Dunyoning yetakchi davlatlari tajribasi ko‘rsatganidek, aholi salohiyatini taraqqiyotga safarbar etishning zaruriy sharti sifatida fuqarolik jamiyatining mavjudligi talab etiladi. Aynan o‘z huquqini himoya qilishni biladigan va biladigan, o‘z Vatani ravnaqi va kelajagiga befarq, mas’uliyat va burch tuyg‘usi bilan yondashgan, yangilik va o‘zgarishlarga ochiqroq bo‘lgan fuqarodir. Rivojlangan fuqarolik va demokratik jamiyatning mavjudligi ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy muhitga g'oyalarning erkin aylanishi uchun zarur bo'lgan yuqori dinamiklik va ochiqlikni beradi. Axloqni jamiyatda odamlarning me'yoriy-baholash yo'nalishining maxsus shakli va jamoat irodasining eng muhim shakli sifatida belgilash mumkin. Jamiyatda burch, vijdon, or-nomus tuyg‘ulari shakllanadi va ijtimoiy munosabatlar orqali ular ijtimoiylashuv va interyerlashuv jarayonida shaxsning mulkiga aylanadi. Axloq hayotning barcha jabhalarida - iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy va ma'naviy sohalarda odamlarning xulq-atvori va ongini tartibga soladi, u jamiyatning turiga qarab ma'lum tarzda belgilanadi. Yevropa odob-axloqi va madaniyatida sifat jihatidan yangi davrlar davrida o‘zgarishlar ro‘y berdi. Aynan 1789 yilgi Inson va fuqaro huquqlari deklaratsiyasida inson nima qilishi va nima qilmasligi kerakligi chegaralarini faqat boshqa shaxsning huquq va erkinliklari belgilashi e'lon qilingan edi. Bu shunchaki mavhum axloqiy tamoyillar yoki diniy fantaziyalar emas, balki insonning axloqiy burchi boshqalarning huquqlarini buzmasdan o'z hayotini qurish ekanligini haqiqiy e'lon qilishdir. Ilmiy ishlar tahlili asosida biz aniqlagan zamonaviy jamiyatda shaxsning ma'naviy manfaatlarini ijtimoiy ta'minotning asosi sifatida shakllantirish muammosining rivojlanish darajasi, shuningdek, uning falsafiy tushunishidagi tegishli ijtimoiy ehtiyoj. , uni yechishda yangi uslubiy yondashuvlardan foydalangan holda keyingi nazariy tadqiqotlar zarurligini taklif qiladi. Zamonaviy jamiyat harbiy-siyosiy, iqtisodiy va ma'naviy inqiroz oqibatlari bo'lgan muammolardan xoli emas.

Shu sabablarga ko‘ra jamiyat faoliyati xavfsizligining asosiy tarkibiy qismlari bo‘lgan ezgulik va go‘zallikka ishonchni qaytaradigan, shuningdek, fuqarolik kamoloti va jamiyat oldidagi burch tuyg‘usini tarbiyalovchi ma’naviy-axloqiy me’yorlarni shakllantirishning o‘rni katta. tobora ortib bormoqda. Kasbiy sharaf - bu jamoatchilik fikri tomonidan e'tirof etilishi va huquqni muhofaza qilish organlari xodimlarining o'zlari tomonidan o'z burchlarini fidokorona bajarishning yuksak ijtimoiy qadriyatini anglashdir.Burch - shaxs, jamiyat va davlatni himoya qilishning ob'ektiv ehtiyojlaridan kelib chiqadigan, davlat-huquqiy talablar va ichki axloqiy motivlar bilan muqaddaslangan yuksak sharafli burchdir.

2. 
   Yangi O‘zbekistonda ma’naviy tarbiyaning dolzarb muammolari.
   

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev raisligida 19-yanvar kuni ma’naviy-ma’rifiy ishlar tizimini tubdan takomillashtirish, bu borada davlat va jamoat tashkilotlarining hamkorligini kuchaytirish masalalari bo‘yicha videoselektor yig‘ilishi o‘tkazildi.

Jahon tarixiga nazar solsak, har bir xalq avvalo ma’naviy birlashuvi, milliy g‘oyasi bilan yuksalgan. Bugun yangi hayot qurish, rivojlangan davlatlar qatoriga chiqish yo‘lidan borayotgan mamlakatimizda ham milliy g‘oya masalasi juda muhim ahamiyatga ega.

So‘nggi yillarda bu borada qator qarorlar qabul qilindi. Respublika ma’naviyat va ma’rifat kengashi raisi Prezident ekani belgilab qo‘yildi. Kengashning hududiy bo‘limlariga mas’ullik hokimlar zimmasiga yuklatildi. Bu o‘zgarish ma’naviy-ma’rifiy ishlarni davlatimiz siyosatida yanada yuksak o‘ringa ko‘tardi.

– Agar jamiyat hayotining tanasi iqtisodiyot bo‘lsa, uning joni va ruhi ma’naviyatdir, – dedi Shavkat Mirziyoyev yig‘ilishda. – Biz yangi O‘zbekistonni barpo etishga qaror qilgan ekanmiz, ikkita mustahkam ustunga tayanamiz. Birinchisi – bozor tamoyillariga asoslangan kuchli iqtisodiyot. Ikkinchisi – ajdodlarimizning boy merosi va milliy qadriyatlarga asoslangan kuchli ma’naviyat.

Yaqinda bo‘lib o‘tgan yirik tadbirlar – davlatimiz rahbarining Oliy Majlisga Murojaatnomasi, O‘zbekiston yoshlarining birinchi forumi hamda Xavfsizlik kengashining kengaytirilgan yig‘ilishida ma’naviyat yo‘nalishidagi dolzarb vazifalar belgilab berildi. Chunki bu borada yechimini kutib turgan, o‘zgarishlar shamoli kirib bormagan masalalar ko‘p. Milliy g‘oyaning mohiyatini to‘liq anglab yetmagan, eski mafkurani tasavvur qilib, bunga yuzaki qaraydiganlar ham yo‘q emas. Shu bois Prezident mamlakatimiz mafkurasining asosiy g‘oyasini ta’kidlab o‘tdi:

– Biz yaratayotgan yangi O‘zbekistonning mafkurasi ezgulik, odamiylik, gumanizm g‘oyasi bo‘ladi. Biz mafkura deganda, avvalo, fikr tarbiyasini, milliy va umuminsoniy qadriyatlar tarbiyasini tushunamiz. Ular xalqimizning necha ming yillik hayotiy tushuncha va qadriyatlariga asoslangan, – dedi davlatimiz rahbari.

Ma’lumki, bugun dunyoda keskin kurash va raqobat hukm surmoqda, manfaatlar to‘qnashuvi kuchaymoqda. Globallashuv jarayonlari insoniyat uchun beqiyos yangi imkoniyatlar bilan birga kutilmagan muammolarni ham keltirib chiqarmoqda. Milliy o‘zlik va ma’naviy qadriyatlarga qarshi tahdid va xatarlar tobora ortmoqda. Faqat o‘zini o‘ylash, mehnatga, oilaga yengil qarash, iste’molchilik kayfiyati turli yo‘llar bilan odamlar, ayniqsa, yoshlar ongiga ustamonlik bilan singdirilyapti.

3. 
   “O‘qituvchining kasbiy pedagogik madaniyati”, “pedagogik mahorat”, “pedagogik innovatsiya”, “pedagogik kasbiy mahorat” tushunchalari mazmuni nimalardan iborat? Ularni qiyosiy solishtiring.
   

O`qituvchining pedagogik faoliyati, uning barcha turlarini jamlab amalga oshirish pedagogik amaliyotda turli sifat darajalarida amalga oshiriladi. Siz hali yaqinda maktab o'quvchilari bo'lganingiz uchun buni e'tiborga ololmaysiz. Ba'zi o'qituvchilar nafaqat yuqori professional o'qituvchilar, balki sizning kelajagingizni belgilab bergan shaxslar sifatida ham qalbingizda sezilarli iz qoldirdi. Boshqalar esa esga olinmadi, chunki ularning darslari va tarbiyaviy ishlari, talabalar bilan muloqoti, garchi ular noprofessional bo'lmasa ham, o'z saviyasida o'tkazilgan. minimal talablar o'qituvchilik kasbi jonli va ijodkorlik bilan farq qilmadi. O'qituvchilarning o'zlari esa siz ijobiy o'rnak olmoqchi bo'lgan odamlar sifatida qabul qilinmagan. Afsuski, ba'zilaringiz o'qituvchilik va tarbiyaviy faoliyatini pedagogik deb atash qiyin bo'lgan o'qituvchi xotirasiga muhrlangan bo'lishi mumkin.Kasbiy mahorat yo‘qligi, insofsizlik, zerikarli o‘qitish va tarbiya pedagogik mehnatga to‘g‘ri kelmasligini hamma tushunadi. O'zinikini tanlagan har bir kishi hayot yo'li o'qituvchining kasbi, birinchi navbatda, o'z kasbiy faoliyatining yuqori sifati bilan boshqarilishi kerak. Maktablarda psevdopedagoglar bo'lmasligi kerak, chunki bolalar bilan ishlashda noprofessionallikning narxi juda yuqori: odamlarning taqdiri buziladi, jamiyat etarlicha muvaffaqiyatli rivojlanmaydi. O'qituvchi, ta'rifiga ko'ra, o'z sifatining etarli darajasini shakllantirmasdan pedagogik faoliyat bilan shug'ullanish huquqiga ega emas.
O'qituvchilarning kasbiy mahorati yetarli, yuqori yoki undan yuqori bo'lishi tushuniladi o'qitishning sifat darajalari.

Pedagog tug'ilmaydi, ular jarayonda bo'ladi ajoyib ish o'zidan yuqori. Siz o'z kasbiy yo'lingizning boshida turibsiz, shuning uchun uning eng muhim bosqichlarini, kasbiy o'sish bosqichlarini, kasbiy mahoratingizni shakllantirish usullarini aniqlash juda muhimdir.

Psixologik-pedagogik nazariyada o'qituvchining kasbiy faoliyatining sifat darajalari masalasi juda aniq ishlab chiqilgan (Yu.P. Azarov, F.N. Gonobolin, I.A.Zyazyun, N.V.Kuzmina, A.K.Markova, V.A. , I.F.Xarlamov va boshqalar).Xususan, I.F. Xarlamov o'qituvchi kasbiy mahoratining to'rtta asosiy darajasini belgilaydi: pedagogik mahorat, pedagogik mahorat, pedagogik ijodkorlik va yangilik.