1. Turli tarixiy davrlarda jamiyatning qanday tarbiyaviy ideallari kuzatilgan?

6-variant

1. 
   Kasb tushunchasi va uning mazmun-mohiyati.
   

Kasb — (lotincha: professio — rasmiy koʻrsatilgan mashgʻulot, ixtisoslik) — maxsus nazariy bilimlar va amaliy koʻnikmalar majmuiga ega tajribali shaxsning mehnat faoliyati turi hisoblanadi, Kasb bu juda keng qamrovli tushuncha bo''lib, uni turlicha ta''riflash mumkin. Ba''zi bir olimlar kasb - bu inson ijtimoiy-iqtisodiy faoliyati turi bo''lib, moliyaviy to''qlik yoki yetishmovchilik uning natijasidir deb aytsalar, yana boshqa guruh mutaxassislar "kasb" tushunchasiga insonning bilim darajasi, dunyoqarashi va boshqa shunga o''xshash omillarga bog''liq holda o''z o''zini realizatsiya qilish jarayoni sifatida qaraydilar.

Kasb — kishining mehnat faoliyati, doimiy mashgʻuloti turi; muayyan ish turini malakali bajarishga imkon beradigan bilim, mahorat, tajribani talab etadi. Kasblar ichida mehnat faoliyatining eng tor sohasi bilan ajralib turadigan ixtisoslar bor (masalan, vrachlik kasbida xirurg , oftalmolog , dermatolog va boshqa). Kasb, odatda, shaxening asosiy tirikchilik manbai hisoblanadi.

Kasb - (Germaniya - Xudo chaqirig'i) - insonning quvonchli va samarali ishlashini ta'minlaydigan yuqori professional qobiliyat. Bir vaqtlar "chaqirish" so'zi "Xudoning odamlarga murojaatini" anglatadi. Xristian dinida kasb Xudo inoyatining namoyon bo'lishi, ... ... Ma'naviy madaniyat asoslari (O'qituvchi entsiklopedik lug'ati)

kasb - (qobiliyat (yo'nalish), kimdir, dala kasbiga u yoki bu biznesga, kasbga moyillik (u # uning # musiqasiga ega). nimada kasb toping. unda o'lgan [yo'qoladi] (# rassom). k lda o'zingizni sinab ko'ring. maydoni. o'zingni qidir. ... ... Rus tilining mafkuraviy lug'ati

Kasb - 1) ♦ (ENG kasbi) (Lotin qo'ng'irog'i; lug'atdan chaqiruvga qadar) Ilohiy da'vat odamlarni masihiy bo'lishga chaqiradi. Tor ma'noda, Xudo odamlarni ma'lum kasb majburiyatlarini bajarishga yoki tasvirga ergashishga chaqiradi, degan qarash ... ... Vestminster teologik atamalar lug'ati

Insoniyat paydo bo‘libdiki u har doim o‘zini boqishga, ehtiyojlarini qondirishga harakat qilgan va hozirda ham shu yo‘ldan bormoqda. Inson o‘z ehtiyojlarini eng avvalo oziq – ovqat, boshpana, kiyim – kechaklarga bo‘lgan ehtiyojlarni qondirishdan boshlagan. Keyinchalik yangi sivilizatsiyalar paydo bo‘lgach, ya’ni insoniyat madaniyatlashib borgan sari o‘z ehtiyojlariga kerak bo‘lgan maxsulotlarni ishlab chiqara boshlagan. Bular eng avvalo shu sohadagi kasb egalarini paydo bo‘lishiga va jamiyatni shu maxsulotlarga bo‘lgan ehtiyojini qondirishga intilishlarni paydo qilgan. Jamiyat rivojlana borgan sari yangi kasblar paydo bo‘lgan va rivojlanib borgan. Insonlar esa yaxshi yashashga intilganlar. Buning uchun kasb tanlaganlar, tajriba oshirganlar va bilimlarni to‘plaganlar. Kasb – inson ish faoliyatining ma’lum tajriba, tayyorgarlik talab etadigan faoliyat turi, sohasi, hunardir. Kasbga umumiy yoki maxsus ma’lumot hamda amaliy tajriba yo‘li bilan erishiladi. Kasb ichida mehnat faoliyatining eng tor xarakteri bilan ajralib turuvchi ixtisoslari bor. Ba’zi kasblarda bir qancha ixtisoslar masalan: chilangar kasbida – remontchi chilangar, asbobsoz chilangar, yig‘uvchi chilangar kabi yo‘nalishlar mavjud. Dunyoda 60 ming (qiyoslash uchun Rossiyada 20 ming) O‘zbekistonda 6 mingdan ziyod kasblar mavjud.[1] SHuni aytish joyizki jamiyat rivojlangan sari kasblar ham ko‘payib boradi. SHu bilan birga kasb bu jamiyatdagi qabul qilingan huquqiy – normativ qonunlarga amal qilishi zarur bo‘ladi. Shulardan kelib chiqib kasb – bu inson hayoti uchun zarur bo‘lgan, jamiyatdagi huquqiy normalarga javob beradigan, insonni kelajagini belgilab beradigan o‘ziga xos murakkab bo‘lgan jarayon deb belgilashimiz mumkin. Insonda ma’lum kasbga, uni egallashga xavas, mayil, orzu, ishtiyoq, xafsala bo‘lmasa u hech qanday kasbni egallay olmaydi. Insondagi shu jarayonlar odamning o‘z kelajagini to‘g‘ri anglashga, tushunishga olib keladi.

2. 
   Shaxs ma’naviyati: olim, jurnalist, huquqshunos, shifokor, pedagog, muhandis, tadbirkor va savdo xodimi kasbiy madaniyati va ma’naviyati va h.k.
   

Kasbiy madaniyat - umuminsoniy axloqiy qadriyatlar bilan bir qatorda ma'lum bir kasbiy faoliyatga qo'yiladigan maxsus axloqiy talablar. Mehnat axloqining yana bir ta'rifi uni odamlar hayoti va tegishli hayotiy tajribani egallash jarayonida ishlab chiqilgan umumlashtirilgan axloqiy talablar to'plami sifatida ko'rsatadi. Bunday talablar oddiy mehnat va kasbiy faoliyatni ijtimoiy ahamiyatga ega bo'lgan hodisaga aylantirishga imkon beradi. Mehnat axloqi aslida shaxslarning kasbiy faoliyatida mujassam bo'lganligi aniq. Shuning uchun ham ancha vaqt davomida "mehnat" va "kasbiy axloq" tushunchalari aniqlanib, nafaqat ommaviy va jamoat ongida, balki axloq kursiga oid o'quv adabiyotlarida ham aniqlandi. Biroq, bu faqat ushbu tushunchalarni eng umumiy ma'noda tavsiflashda amalga oshirilishi mumkin. Kasbiy axloq mehnatga o'xshaydi, chunki ikkinchisining asosiy amrlari barcha kasbiy faoliyat turlariga aniq yo'naltirilgan. Mana bu amrlarning bir nechta namunalari: mas'uliyat, vijdonlilik, ishdagi ijodiy tashabbus, intizom.

Shu bilan birga, iloji boricha, "kasbiy axloq" kabi tushunchaning to'liq mehnat axloqiga aylanganligini ta'kidlash mumkin emas.Ushbu haqiqatning asosiy izohi juda aniq: ba'zi kasblar axloq darajasida paydo bo'lgan juda aniq muammolar to'plamini o'z ichiga oladi. Ushbu muammoli masalalar, bilvosita va mehnat axloqiga tegishli bo'lishi mumkin bo'lsa-da, ammo, har qanday holatda, belgilangan kasbning (vrach, o'qituvchi, jurnalist va boshqalar) ma'lum bir iziga ega. Umumiy qabul qilingan nuqtai nazarga ko'ra kasbiy axloq - bu kasb axloqining asosiy printsipi. Ushbu hodisalarning shakllanishi qanday sodir bo'lganligi juda qiziq. Bir qator kasblar uchun kasbiy axloqni va kasbiy axloqni shakllantirish (an'anaviy kichik ko'rinish haqida keyinroq muhokama qilinadi) juda uzoq tarixga ega. Tasavvur qiling, allaqachon qadimgi zamonda bo'lgan istisno kasblar o'zlarining kasbiy axloq qoidalari bilan maqtanishlari mumkin edi.

Masalan, qadimgi yunon ibodatxonalari ostida asklepiyadalarning tibbiyot maktablari mavjud bo'lgan va faol rivojlangan. Siz hech qachon "Asclepiades" tushunchasini uchratgansiz. Bu qadimgi yunon shifobaxsh Asklepiy xudosi nomidan kelib chiqqan. Aynan shu ta'lim muassasalari tufayli yunon tibbiyoti yuqori darajada rivojlanib, mukammallikka yaqinlashdi (o'sha davrlar uchun). Qiziqarli fakt, Asklepiadalar maktabini tugatgan davolovchilarning professional qasamyod qilishlari bilan bog'liq. Hech narsaga o'xshamaydimi? Ha, aynan mana shu matn keyinchalik biz bugungi Gippokrat qasamyodi deb biladigan versiyaga qo'shildi. Biroq, yunon qasamyodidan oldin uning modeli Jenevada mavjud edi. Jeneva qasamyodi Jahon tibbiyot birlashmasida qabul qilindi. Qadimgi yunon shifokorlariga taqdim etilgan tibbiyot sohasidagi professional axloq talablari Jenevada ilgari mavjud bo'lgan qasamyodga nisbatan deyarli o'zgarmadi. Ular, avvalambor, shifokorlar va bemorlar o'rtasidagi munosabatlarda kasbiy axloqiy tamoyillarni tartibga solishni o'rnatadilar. Keling, bugungi kunda ulardan eng tanishlarini tayinlaymiz: tibbiy sirga rioya qilish, bemorning farovonligi uchun zarur bo'lgan hamma narsani qilish istagi. Ushbu talablar zamonaviy shifokorlarning "zarari yo'q" degan og'riqli printsipdan boshqa narsaga asoslanmasligi mutlaqo ravshan.

3. Yangi O‘zbekistonda ma’naviy tarbiyaning dolzarb muammolari.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev raisligida 19-yanvar kuni ma’naviy-ma’rifiy ishlar tizimini tubdan takomillashtirish, bu borada davlat va jamoat tashkilotlarining hamkorligini kuchaytirish masalalari bo‘yicha videoselektor yig‘ilishi o‘tkazildi.

Jahon tarixiga nazar solsak, har bir xalq avvalo ma’naviy birlashuvi, milliy g‘oyasi bilan yuksalgan. Bugun yangi hayot qurish, rivojlangan davlatlar qatoriga chiqish yo‘lidan borayotgan mamlakatimizda ham milliy g‘oya masalasi juda muhim ahamiyatga ega.

So‘nggi yillarda bu borada qator qarorlar qabul qilindi. Respublika ma’naviyat va ma’rifat kengashi raisi Prezident ekani belgilab qo‘yildi. Kengashning hududiy bo‘limlariga mas’ullik hokimlar zimmasiga yuklatildi. Bu o‘zgarish ma’naviy-ma’rifiy ishlarni davlatimiz siyosatida yanada yuksak o‘ringa ko‘tardi.

– Agar jamiyat hayotining tanasi iqtisodiyot bo‘lsa, uning joni va ruhi ma’naviyatdir, – dedi Shavkat Mirziyoyev yig‘ilishda. – Biz yangi O‘zbekistonni barpo etishga qaror qilgan ekanmiz, ikkita mustahkam ustunga tayanamiz. Birinchisi – bozor tamoyillariga asoslangan kuchli iqtisodiyot. Ikkinchisi – ajdodlarimizning boy merosi va milliy qadriyatlarga asoslangan kuchli ma’naviyat.

Yaqinda bo‘lib o‘tgan yirik tadbirlar – davlatimiz rahbarining Oliy Majlisga Murojaatnomasi, O‘zbekiston yoshlarining birinchi forumi hamda Xavfsizlik kengashining kengaytirilgan yig‘ilishida ma’naviyat yo‘nalishidagi dolzarb vazifalar belgilab berildi. Chunki bu borada yechimini kutib turgan, o‘zgarishlar shamoli kirib bormagan masalalar ko‘p. Milliy g‘oyaning mohiyatini to‘liq anglab yetmagan, eski mafkurani tasavvur qilib, bunga yuzaki qaraydiganlar ham yo‘q emas. Shu bois Prezident mamlakatimiz mafkurasining asosiy g‘oyasini ta’kidlab o‘tdi:

– Biz yaratayotgan yangi O‘zbekistonning mafkurasi ezgulik, odamiylik, gumanizm g‘oyasi bo‘ladi. Biz mafkura deganda, avvalo, fikr tarbiyasini, milliy va umuminsoniy qadriyatlar tarbiyasini tushunamiz. Ular xalqimizning necha ming yillik hayotiy tushuncha va qadriyatlariga asoslangan, – dedi davlatimiz rahbari.

Ma’lumki, bugun dunyoda keskin kurash va raqobat hukm surmoqda, manfaatlar to‘qnashuvi kuchaymoqda. Globallashuv jarayonlari insoniyat uchun beqiyos yangi imkoniyatlar bilan birga kutilmagan muammolarni ham keltirib chiqarmoqda. Milliy o‘zlik va ma’naviy qadriyatlarga qarshi tahdid va xatarlar tobora ortmoqda. Faqat o‘zini o‘ylash, mehnatga, oilaga yengil qarash, iste’molchilik kayfiyati turli yo‘llar bilan odamlar, ayniqsa, yoshlar ongiga ustamonlik bilan singdirilyapti.