1-Tema. Kirisiw. «Ózbekstannıń eń jańa tariyxı» oqıw pániniń predmeti, máqseti hám wazıypaları, teoriyalıq-metodologiyalıq principleri. Jobası: «Ózbekstannıń eń jańa tariyxı»

 
11-Tema. Ózbekstan Respublikasında bilimlendiriw tarawında ámelge 
asırılǵan reformalar 
Jobası: 
1.Ǵárezsizlik jıllarında ilimniń rawajlanıwı. Jańa jámiyet kurıwda tálim hám 
tárbiyanıń ornı hám roli.
2.«Bilimlendiriw haqkında»ǵı Nızam hám «Kadrlar tayarlaw Milliy 
baǵdarlaması»nıń qabıl etiliwi. Baǵdarlamanıń máqset hám wazıypaları, onı 
ámelge asırıw mexanizmi hám basqıshları.
3.Ózbekstanda Joqarı tálim tarawında qabıl etilgen Nızamlar hám olarda 
belgilengen wazıypalar. Bilimlendiriw tarawında xalıqaralıq birge islesiwdiń jolǵa 
qoyılıwı. 

---

43 
Ádebiyatlar: 
1.Ш.М.Мирзиёев Эркин ва фаровон, демократик Ўзбекистон давлатини 
биргаликда барпо этамиз. . – Тошкент: «Ўзбекистон» НМИУ, 2016. 
2.Ш.М.Мирзиёев Қонун устуворлиги ва инсон манфаатлари таъминлаш – 
юрт тараққиёти ва халқ фаровонлигининг гарови. 2016 йил 7 декабрь. − 
Тошкент: Ўзбекистон, 2017. 
3.Ш.М.Мирзиёев Танқидий таҳлил, қатий тартиб-интизом ва шахсий 
жавобгарлик – ҳар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши 
керак. 2017 йил 14 январь ∕ Тошкент: Ўзбекистон, 2017. 
4.Ш.М.Мирзиёев Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халқимиз билан 
бирга қурамиз. – Тошкент: «Ўзбекистон» НМИУ, 2017. 
5.И.А.Каримов Жоқары мәнаўият – жеңилмес күш. Тошкент.: 
«Маънавият», 2008. 
6.2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг 
бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси. – Тошкент: 
Maънавият, 2017. 
7.Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий 
Мажлисга Мурожаатномасини ўрганиш ва кенг жамоатчилик ўртасида 
тарғиб этишга бағишланган илмий-оммабоп қўлланма. Т. 2019 
8.Новейшая история Узбекистана. Руководителъ проекта и редактор: 
М.А.Рахимов. - Тошкент: Адабиёт учқунлари, 2018. 
9.Фидойинг бўлгаймиз сени, Ўзбекистон! Услубий қўлланма / Республика 
маънавият ва маърифат маркази. – Т.: «Маънавият», 2017. – 208 б. 
XX ásirdiń sońǵı on jıllıǵı dúnya tariyxına jámiyetlik kóz-qarasta dúnya 
jámiyetliginiń geografiyalıq-siyasiy dúzilisine tiykarǵı ózgerisler dáwiri bolıp 
kirdi. Bul dáwirdiń ózine tán belgileri bir tárepten halıqlar hám mámleketler 
arasındaǵı jaqınlasıw processleri hám birge islesiwdiń kúsheyiwi bolıp, siyasiy 
hám ekonomikalıq mákanlardıń payda bolıwı, halıq-aralıq normalar, qaǵıydalar 
hám úrp-ádetlerge ótiw bolsa, ekinshi tárepten, socialistlik lagerdiń jemirililiwi, 
totalitar dúzimniń tamamlanıwı, unitar dúzimler ornında jas ǵárezsiz 
mámleketlerdiń payda bolıwı bolıp esaplandı. 
Ózbekstannıń, rawajlanıwında bilimlendiriw áhmiyeti tarawlardan bolıp 
esaplanadı. Bul tarawda Ózbekstanda kóp ǵana ózgerisler júzege kelmekte. Usı 
ózgerislerdiń eń áhmiyetlisi bolıp 1997-jılı 29-avgust kúni Oliy Majlis tárepinen 

---

44 
qabıl etilgen «Bilimlendiriw haqqında» nızam hám «Kadrlar tayarlaw boyınsha 
milliy dástur» bolıp esaplanadı. Usı nızamǵa muwapıq Ózbekstanda 12 jıllıq 
minnetli (májbúriy) bilim beriw eńgizildi. 9-klasstı tamamlaǵan jaslar úsh jıllıq 
akademiyalıq licey yamasa kásip-óner kolledjlerine jiberiletuǵın boldı. 
Bilimlendiriw haqqındaǵı nızam hám milliy dástur bilimlendiriw sistemasın 
túpkillikli reformalawdı talap etti. Reformalar basqıshpa-basqısh ótkeriledi. 
Birinshi basqısh ótiw dáwiri bolıp, ol 1997-2001 jıllarǵa shekem dawam 
etedi, bilimlendiriwdi rawajlandırıw ushın huqıqıy, ilimiy-metodikalıq, materiallıq 
jaǵdaylar jaratıladı. 
Ekinshi basqısh 2001-2005 jıllardı óz ishine alıp bul waqıtta milliy dástur 
tolıq ámelge asırıladı. 
Úshinshi basqısh 2005 hám onnan keyingi jıllarǵa mólsherlengen bolıp, 
onda jıynalǵan tájiriybelerdi anıqlaw tiykarında kadrlar tayarlaw sisteması jánede 
jetilistiriledi hám rawajlandırıladı. Ózbekstanda úzliksiz bilimlendiriwdiń 
tómendegi túrlerdi ámelge asırılatuǵın boladı

mektepke shekemgi bilimlendiriw, 
ulıwma orta bilimlendiriw, orta arnawlı hám kásip oner bilimlendiriw, joqarǵı 
bilimlendiriw, joqarı oqıwdan keyingi bilimlendiriw, kadrlardıń qániygeligin 
jetilistiriw hám olardı qayta tayarlaw, mektepten tısqarı bilimlendiriw. 
Bilimlendiriw reformasında tiykarǵı itibar tálim-tárbiyanıń milliyligin 
bekkemlewge bilimlendiriwdiń basqarıw sistemaların jetilistiriwge onıń materiallıq 
texnika bazasınıń házirgi zaman talaplarına sáykeslestiriw, tálim-tárbiya processin 
dúnya standartları dárejesine kóteriwge qaratıldı. 
Ǵárezsizlik jıllarında mámleketimizde birden-bir úzliksiz bilimlendiriw, 
sisteması qáliplestirildi. Ol mektepke shekemgi tárbiya, ulıwma bilim beretuǵın 
mektep, kásip-óner bilimlendiriw, orta arnawlı hám joqarǵı bilimlendiriw, ilimiy 
pedagogikalıq kadrlar tayarlaw, qániygeligin jetilistiriw tarawların óz ishine aladı. 
Ulıwma bilim beretuǵın mekteplerdi reformalawda tálim-tárbiya sapasın 
jaqsılawǵa úlken itibar berildi. 1996-1997 oqıw jılınan baslap birinshi klassta oqıw 
latın jazıwına tiykarlanǵan ózbek hám qaraqalpaq álipbesinde alıp barıldı. Jańa 
oqıw baǵdarlamaları hám sabaqlıqlardı islep shıǵıw tereń úyreniletuǵın mektepler 
tarawı tez rawajlandı. 
1998-1999 oqıw jılınan baslap akademiyalıq liceyler hám kásip-óner 
kolledjleri shólkemlestirildi. 
Ózbekstanda bilimlendiriw tarawında ótkerilip atırǵan reformalar joqarǵı 
oqıw sistemasın óz ishine aladı. Mısalı keyingi jıllarda AQSh, Turkiya, Indiya, 
Germaniya hám basqa mámlektelerdegi joqarı oqıw orınlarınıń jumıs tájiriybesi 
úyrenildi. 
Bunnan tısqarı eki basqıshlı oqıw sistemasına ótilgenligi joqarı 
bilimlendiriwdi házirgi zaman talabına say jetilistiriwge qaratılǵan ilájlardıń biri 
bolıp esaplanadı. Bakalavrlıq dárejesin alıw ushın 4 jıl, magistrlik dárejesin alıw 
ushın 2 jıl oqıw talap etiledi. 
Bilimlendiriw tarawında Ózbekstan xalıq-aralıq shólkemler, mámlektelik 
emes shólkemler menen birge islesiwdi belsene rawajlandırıp atır. 
Kadrlar tayarlawdıń milliy dástúri hám bárkamal awlad tárbiyası. Búgingi 
kúnde Ózbekstan byudjetinen bilimlendiriw tarawına ajıratılıp atırǵan qarjılar jalpı 

---

45 
ishki ónimniń 10-12 procentin quraydı. Bul YuNESKO nıń mámleketti turaqlı 
rawajlandırıwdı támiyinlew ushın tálimge baǵdarlanıwı zárúr bolǵan investiciyalar 
muǵdarı boyınsha tiyisli usınıslardan, yaǵnıy 6-7 procentten derlik 2 ese kóp. 
Ózbekstanda jas áwladtı hár tárepleme bárkamal, joqarı intellektual qábiletli etip 
tárbiyalaw ushın jumsalıp atırǵan bul qarjılarǵa shıǵın emes, keleshekke qoyılıp 
atırǵan áhmiyetli investiciya sıpatında dıqqat qaratılmaqta. 
Mámleketlik ulıwma jıllıq byudjettiń derlik 60 procenti sociallıq tarawǵa 
qaratılmaqta. Bunıń nátiyjesinde házirgi waqıtta respublikamızda 5 mıńǵa jaqın 
mektepke shekemgi bilimlendiriw orınlarında 476 mıń 616 balalar tárbiyalanbaqta. 
9739 ulıwma orta bilim beriw mekteplerinde 4,5 million ul-qızlar bilim almaqta. 
1556 akademiyalıq licey hám kásip-óner kolledjleri jumıs alıp barmaqta. 
Jáhán intellektual múlk shólkemi hám jetekshi xalıqaralıq biznes-
mekteplerinen biri – «INSEAD» tárepinen 2012-jılda insan kapitalınıń rawajlanıwı 
dárejesi boyınsha ótkerilgen izertlew nátiyjeleri boyınsha, Ózbekstan 141 
mámleket arasında 53-orındı, bilimlendiriw sistemasın rawajlandırıw dárejesi, 
sonıń ishinde bilimlendiriw maqsetleri ushın ajıratılatuǵın qarjılar boyınsha bolsa 
dúnyada besinshi orındı iyelegeni biykarǵa emes álbette. 
Ózbekstan Respublikası Konstituciyasında hár kim bilim alıw huqıqına iye 
ekenligi, sol boyınsha mámleket biypul ulıwma bilim beriwdi kepillikke alıwı 
belgilep qoyılǵan. Prezidentimiz baslaması menen 1997-jıl 29-avgustta qabıl 
etilgen «Bilimlendiriw haqqında»ǵı Nızam hám óz kólemi, jetilistirilgenligi hám 
maqsetleri boyınsha Kadrlar tayarlawdıń milliy dástúriniń qabıl etiliwi usı tarawda 
baslanǵan tereń reformalardıń baslaması boldı. Tálim Ózbekstanda insan, jámiyet 
hám mámlekettiń ekonomikalıq, sociallıq, ilimiy-texnikalıq hám mádeniy 
zárúrliklerin qanaatlandırıwshı rawajlandırıwdıń áhmiyetli tarawı dep nızamlı túrde 
belgilep qoyıldı. Milliy dástúrimizdiń tiykarǵı parqlı tárepi ondaǵı tutaslıq hám 
sistemalı kirisiw bolıp bunda insan, mámleket hám jámiyet, úzliksiz tálim, ilim 
hám islep shıǵarıw birden-bir processtiń quramlı bólekleri esaplanadı. Ol 
mámleket ekonomikasınıń barlıq tarawların hám turmıslıq tárepleri ushın joqarı 
qánigeli básekige shıdamlı kadrlardı tayarlaw, milliy hám ulıwmainsaniy 
qádiriyatlar tiykarında bilimlendiriw, ilim hám islep shıǵarıw, jaslardıń ruwxıy, 
aqlıy tárbiyasın nátiyjeli birlestiriwdi támiyinlew, sonday-aq, kadrlar tayarlaw 
tarawında ózara mápli xalıqaralıq birge islesiwdi rawajlanıdırıwǵa baǵdarlanǵan 
birden-bir oqıw-ilimiy islep shıǵarıw kompleksi sıpatındaǵı bilimlendiriw 
sistemasın basqıshpa-basqısh jetilistiriw wazıypası sheshedi. 
Basqa mámleketlerdiń puqaraları Ózbekstan Respublikasında xalıqaralıq 
shártnamalarǵa muwapıq bilim alıw huqıqına iye. 
Mámleketimizde jasap atırǵan puqaralıǵı bolmaǵan adamlar bilim alıwda 
Ózbekstan Respublikası puqaraları menen teń huqıqlarǵa iye. 

---

46 
Bilimlendiriw sistemasındaǵı reformalar hám Kadrlar tayarlawdıń milliy 
dástúriniń ámelge asırılıwı nátiyjesinde orta arnawlı, kásip-óner bilimlendiriw 
sisteması túpten ózgerdi.
Ózbekstandaǵı bilimlendiriwdiń barlıq basqıshları ushın zaman talaplarına 
juwap beretuǵın jańa mámleketlik bilimlendiriw standartları, oqıw dástúrleri, sonıń 
menen birge, multimediyalı oqıw dástúrleri hám de millionlap nusqada baspadan 
shıǵarılıp atırǵan sabaqlıqlar hám oqıw qollanbaları islep shıǵılǵan hám engizilgen. 
Aldıńǵı pedagogikalıq texnologiyalar hám oqıtıwdıń interaktiv usıllarınan keń 
paydalanılmaqta. Hár bir oqıw orınlarında oqıw ádebiyatlarınıń, sonıń menen 
birge, elektron oqıw ádebiyatlarınıń úlken rezervlerine iye, óz axborot-resurs 
orayları bar. 
Prezidentimizdiń 2012-jıl 10-dekabrde qabıl etken «Shet tillerin úyreniw 
sistemasın jáne de jetilistiriw haqqında»ǵı qararına muwapıq, 2013-2014-oqıw 
jılınan baslap ingliz tilin ulıwma bilim beriw mektepleriniń birinshi klasslarınan 
baslap oqıtılıwı bul másele mámleketlik siyasat dárejesine kóteriliwin kórsetip 
turıptı. Jurtbasshımız jaslar ingliz, nemis, francuz tilleri menen birge, ispan, qıtay, 
koreys, arab hám basqa kóplegen tillerdi mektep partasınan baslap-aq úyrenbekte. 
Bunıń ushın bilimlendiriw orınlarında barlıq texnikalıq qurallar hám metodikalıq 
materiallar bar. Shet tillerin birinshi klasstan baslap úyreniw jaslarımız ushın 
xalıqaralıq maydanlarǵa keń jol ashadı. 
Talantlı jaslardı qollap-quwatlaw hám xoshametlew maqsetinde 
respublikamızda Zulfiya atındaǵı Mámleketlik sıylıq, «Nihol» sıylıǵı, «Ózbekstan 
belgisi» kókirek nıshanı, Ózbekstan Respublikası Prezidenti stipendiyası hám de 
Beruniy, Ibn Sino, Nawayı, Uluǵbek, Imam al-Buxariy atındaǵı bir qansha 
mámleketlik stipendiyalardıń engiziliwi «Perzentlerimiz bizden kóre kúshli, 
bilimli, dana hám álbette baxıtlı bolıwları shárt!» degen jaqsı ideyanıń turmıslıq 
júzege shıǵıwın támiyinleydi. Bul súren jaslarımızdı usı jaqsı baslamanıń tárepdarı 
ǵana emes, bálki belsendi qatnasıwshıları bolıwına baǵdarlaydı.
Mámleketimizde joqarı bilim beriw sistemasında bakalavriat hám 
magistraturadan ibarat eki basqıshlı xalıqaralıq standartqa ótiw ámelge asırıldı. 
Ǵárezsizlik jıllarında joqarı bilim beriw orınlarınıń sanı 37 den 70 ke ósti. Sonday-
aq, Elimizde xalıqaralıq Vestminster universiteti, Singapur menejmentti 
rawajlandırıw institutı, I.M. Gubkin atındaǵı Rossiya mámleketlik neft hám gaz 
institutı, G.V. Plexanov atındaǵı Rossiya ekonomika universiteti, Turin politexnika 
universiteti, M.V. Lomonosov atındaǵı Moskva mámleketlik universiteti, Tashkent 
qalasındaǵı Inxa universiteti sıyaqlı xalıqaralıq joqarı bilim beriw orınlarınıń 
filialları jumıs alıp barmaqta. 
Házirgi tez ózgerip atırǵan globallasıw dáwirinde ózbek tili hám 
ádebiyatınıń ózine tán biytákirar belgileri, tariyxıy alǵa ilgerilewi, onıń búgingi 
jaǵdayı hám keleshegi menen baylanıslı bolǵan máselelerdi tereń úyreniw, bul 

---

47 
boyınsha alıp barılıp atırǵan ilimiy izertlew jumıslarınıń nátiyjeliligin asırıw, tálim-
tárbiya sistemasınıń barlıq buwınlarında ózbek tili hám ádebiyatı pánin oqıtıwdıń 
hám de usı taraw boyınsha joqarı qánigeli kadrlar tayarlawdıń sıpatın asırıw 
maqsetinde, 2016-jıl 13-may kúni Ózbekstan Respublikası Prezidenti «Álisher 
Nawayı atındaǵı Tashkent Mámleketlik ózbek tili hám ádebiyatı universitetin 
shólkemlestiriw haqqında»ǵı pármanın tastıyıqladı. Usı párman, tek ǵana 
mámleketimizde ǵana emes, jáne bir joqarı oqıw ornın shólkemlestiriw haqqındaǵı 
hújjet, sonıń menen birge, xalqımızdıń ruwxıy-aǵartıwshılıq turmısındaǵı tariyxıy 
waqıya esaplanadı. Ullı keleshegimiz jaratıwshısı bolǵan náwqiran áwladtı hár 
tárepleme salamat hám bárkamal áwlad etip tárbiyalaw mámleketlik siyasattıń 
áhmiyetli baǵdarlarınıń biri esaplanadı.
Mámleketimizde mektep oqıwshılarınıń «Umid nihollari», kolledj hám licey 
oqıwshılarınıń «Barkamol avlod» hám de studentler Universiadasınıń hár jıllıq 
jarıslarınıń jáhánde uqsası bolmaǵan úsh basqıshlı sisteması jaratılǵan. Bul júz 
mıńlaǵan perzentlerimizdi, jigit hám qızlardı ǵalaba túrde fizikalıq sawallandırıw 
hám de sportqa tartıw imkaniyatın beredi. 
Usı jılı 26-28 may kúnleri Farǵanada student jaslardıń «Universiada – 2016» 
gezektegi sport oyınları respublika basqıshı bolıp ótti. Onda 165 mıń jas áwlad 
wákilleri arasınan tańlap alınǵan 900 student jaslar sporttıń 15 túri boyınsha 
jeńimpazlıq ushın bellesti. 
Ulıwma, balalar sportın rawajlandırıw mámleketlik siyasatınıń áhmiyetli 
baǵdarlarınan birine aylandı. Keyingi 10 jılda balalar sportın rawajlandırıw 
fondınıń 744 milliard swmlık qarjısı esabınan barlıq wálayat, qala hám 
awıllarımızda 1,7 mıńnan aslam zamanagóy sport imaratları boy tikledi.
Usı jıllarda sport penen turaqlı shuǵıllanıw dárejesi balalar hám óspirimler 
30 procentten 57 procentke, qızlar ortasında 24 procentten 47 procentke jetti. 2005-
jılda perzentlerimiz sporttıń 43 túri menen shuǵıllanǵan bolsa, búgingi kúnde bul 
cifr 59 dı quramaqta. 
Barlıq oqıw orınlarında, sonnan, awıllarda hám xalıq aralıq ólshemler 
boyınsha úskenelengen sport zalları, sport kompleksleri bar. Ózbekstan Joqarı 
oqıw orınlarınıń kóplegen studentleri túrli pánler boyınsha xalıq aralıq 
olimpiadalardıń jeńimpazı. Biziń jas muzıkantlarımız ham súwretshiler arasında 
túrli ataqlı xalıq aralıq tańlawlar jeńimpazlarınıń sanı artıp barmaqta. 
Mámleketimizde sporttı rawajlandırıw boyınsha tiykarǵı xızmetin Ózbekstan 
Respublikası mádeniyat hám sport isleri wázirligi alıp baradı hám 
shólkemlestiredi. Sonday-aq, olimpiya háreketin rawajlandırıw tádbirlerin hám 
olarda sportshılarımızdıń qatnasıwın támiyinlew 1993-jılı Xalıq aralıq Olimpiya 
háreketine aǵza bolǵan Milliy Olimpiya Qomiteti juwapkershiliginde. Olimpiada 

---

48 
oyınlarında jáhán hám aymaqlıq chempionatlarında, basqa jarıslarda jas ózbek 
sportshılarınıń jeńisleri Watanımızdı pútkil dúnyaǵa tanıtpaqta. 
Mámleketimiz sportshılarınıń xalıq ralıq maydanlarda joqarı jetiskenlikke 
erisiwi – Ǵárezsizlik sharapatı hám Prezidentimizdiń jaslardı ruwxıy bay, fizikalıq 
jaqtan saw-salamat etip tárbiyalawǵa qaratılǵan itibarınıń nátiyjesi. 
Perzentlerimiz, jas áwladımızdıń balalıqtan baslap sport penen doslastırıw, 
olardıń qálbinde sportqa háwes hám mehir oyatıw, olardı fizikalıq hám mádeniy 
bárkamal qılıp tárbiyalaw maqsetinde 2002jılda Balalar sportın rawajlandırıw 
fondı shólkemlestirilgen. Ózbekstan Balalar sportın rawajlandırıw fondı 
maǵlıwmatlarına qaraǵanda, 2005-jılda jurtımızda 6 jastan 15 jasqa shekem bolǵan 
balalar hám óspirimlerdiń 30 procenti, sonnan, awıl jaylarında 29 procenti sport 
penen shuǵıllanǵan bolsa, 2015-jılda bul cifrlar tiyisli ráwishte 57,2 procent hám 
56 procentin shólkemleskenin qayt etilgen. Usı orında mısal sıpatında, ótken jılı 1 
mıń 668 sporshımız, sonnan, 567 qızımız 165 xalıq aralıq jarıslarda qatnasıp, 983 
medaldı qolǵa kirgizgenin, jas ziyrek muzikant hám atqarıwshılarımız abıraylı 
xalıq aralıq tańlawlarda 137 sıylıqlı orınǵa miyasar bolǵanın hám olardıń 76 tısi 
Gran-pri hám birinshi orın iyelegenin aytıwımız kerek. Sport mámleketimizde 
náwqıran áwladtı tárbiyalawdıń eń tiykarǵı hám kúshli baǵdarı bolıp kelmekte. 
Sport – bul áweli saw áwlad, saw keleshek degeni. Tek saw xalıq, saw millet ullı 
islerge múnásip boladı. 
2016jılǵı Olimpiada oyınlarında hám mámleketimiz wákilleri óz jeńisleris 
menen pútkil dúnyanı lal qılıp qayttı. Jámi 13 medallarga sazawar (sonnan 4 altın, 
2 gúmis hám 7 bronza) bolǵan jerleslerimiz Aziyada 4 orın, ǴMDda 2 orın hám 
Oraylıq Aziyada 1 nátiyjeni kórsetedi. Boks boyınsha Ózbekstan terma komandası 
ulıwma komandalar esabında 1 orındı iyelep jáhán ahliga eń ǵayratlı há kúshli 
jigitler ǵárezsi Ózbekstan aymaǵında jetisip shıǵatuǵının kórsetti.
Ózbekstan óz ǵárezsizligine eriskennen keyin mámleketlik mashtabta jaslar 
máselesin birinshi gezekte itibar qaratılıwı tiyis aktual másele sıpatında ortaǵa 
qoyılmaqta. Mámleketimiz basshısı Shavkat Mirziёev óz iskerliginiń dáslepki 
kúnlerinen aq elimizde kadrlar tayarlaw hám jaslar máselesine dıqqat qarattı. Bul 
máselelerdi tereń úyreniw hám sheshiw, joqarı maman qánigeler tayarlaw 
maqsetinde kutá túpkilikli ózgerisler baslandı. Sebebi mámlekettiń rawajlanıwı 
tikkeley jas áwlad tárbiyası menen baylanıslı esaplanadı.
Jaslıq insan ómiriniń qanshelli gózzal hám pák máwsimi, úlken arzıw-
úmitler, kútá úlken imkaniyatkar dáwiri esaplanadı. Ótken qısqa dáwirde 
jámiyetimiz turmısında qútá úlken burılıslar júz berdi. Jaslarǵa bolǵan itibar, 
jaslardıń nızamlı huqıq hám máplerin támiyinlew elimizde mámleketlik siyasat 
dárejesine kóterilip, mudamı itibar orayında bolıp kelmekte. Jaslar siyasatına 
baylanıslı Ózbekstan Respublikası Prezidenti hám Húkimetiniń nızam hám 
pármanlar, qarar hám biylikler qabıl etildi. Atap aytqanda, Ózbekstan Respublikası 
Bas ministri, aymaqlarda bolsa hákimler basshılıǵında Jaslar máseleleri boyınsha 

---

49 
mákemeler aralıq keńesler, Oliy Majlis Nızamshılıq palatasında Jaslar máseleleri 
boyınsha komissiya hám Jaslar parlamenti, «Jaslar klubı» jumıs basladı.
Jaslardıń keleshegin aydın keleshek qılıw maqsetinde mámleketimiz 
tárepinen bir qansha iskerlikler alıp barılmaqta. Atap aytqanda bilimlendiriw 
tarawındaǵı ózgerisler. Mektepke shekem tálim sisteması, mektep hám joqarı 
bilimlendiriw tarawında úlken ózgerisler júz berdi. Joqarı bilimlendiriw sistemasın 
2030 jılǵa shekem rawajlandırıw boyınsha koncepciyalar islep shıǵıldı. 
Bilimli balalardı anıqlap, tereńlestirilgen tárzde oqıtıw, talap joqarı bolǵan 
tarawlarǵa 
baǵdarlaw 
maqsetinde 
qánigelestirilgen 
mektepler 
shólkemlestirilmekte. Mısalı elimizde shólkemlestirilip atırǵan jańa balalar 
baqshaları, mektepler, joqarı oqıw orınları, abıraylı shet el universitetleriniń 
filialları, mádeniyat hám sport imaratları, «Temurbekler mektebi», «Prezident 
mektepleri», jas alımlar ushın ilimiy izertlew shárayatlarınıń jaratılǵanlıǵı, 
«Dóretiwshilik mektepleri» dep atalǵan jańa úlgidegi tálim mákanları búgingi 
globallasıw sharayatında básekilesiwge ılayıq bolǵan jetik kadrlardıń jańa áwladın 
tárbiyalawǵa xizmet etip atır dep keltirip ótsek boladı.
Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2017-jıl 14-sentyabrdegi qararına 
muwapıq shólkemlestirilgen Muhammad al-Xorezmiy atındaǵı mektep usınday 
tálim mákanlarınan taǵı biri bolıp tabıladı. 
Mektepte keń shárayatlar, pán kabinetlerinen tısqarı sabaqlar hám de 
fakultativ 
shınıǵıwlardı 
innovciyalıq 
usıllarda 
ótiw 
ushın 
qosımsha 
múmkinshilikler jaratılǵan. Artel, UCell, ZTE hám Huawei kompaniyalarınıń 
arnawlı klassları ashılǵan. 
Mektepte oqıwshılar zamanagóy mobil hám kompyuter programmaların 
úyreniwi, óz ústinde islep, tájiriybe arttırıwı ushın robototexnika hám sanotexnika 
bólmeleri, innovciyalıq hám virtual laboratoriyalar islengen. 
Bıyılǵı jılda mekteptiń 5-11-klasslarına 680 dana oqıwshı matematika hám 
shet tili sınaqları tiykarında qabıllandı. Pedagogikalıq jámáátke Ullı Britaniya, 
Qubla Koreya hám Hindistannan oqıtıwshılar shaqırılǵan. 
Talantlı shayır hám jazıwshılardı qollap quwatlaw maqsetinde Alisher 
Nawayı atındaǵı Ózbekstan Milliy baǵında Shayırlar mákánı jaratıldı. Bul baǵda 
shayırlar háykeller ornatıldı.
Ideyalıq-kórkem tárepten jáne de bayıtıw maqsetinde Babur, Agahiy, 
Berdaq, Muqimiy, Furqat, Behbudiy, Avloniy, Sholpan, Qadiriy, Tólepbergen 
Qayıpbergenov, Ibrayım Yusupov, Aleksandr Faynberg sıyaqlı ataqlı oyshıllar 
esteligine baǵıshlanǵan jańa estelik kompleksleri jaratıldı. 
Háziret Nawayı babamızdıń kórkem háykeli átirapında 20 den zıyat ataqlı 
shayır hám jazıwshılardıń háykelleri pútin arxitekturalıq hám kórkem 
kompoziciyada jaylastırıldı.
Shayırlar baǵında bolıp ótken ushırasıwında Prezidentimiz, Babalarımız 
Alisher Nawayı, Mirza Babur, Abdulla Qadiriy, Sholpan sıyaqlı dóretiwshi 
insanlardıń shıǵarmaları shet el tillerinde baspadan shıǵarılmaqta. Keyingi waqıtta 
ulıwmaxalıqlıq háreketine aylanıp baratırǵan bes dóretiwshi baslamanıń mazmunı 
hám áhmiyetin jaslarımız tereń túsinip, onı ámelge asırıwda belsene qatnasıp 
atırǵanın kóremiz.

---

50 
Erk-ıqrarı bekkem, nawqıran jigit-qızlarımızdıń óz tarawında, jámiyetlik 
jumıslarda erisip atırǵan jetiskenliklerin múnásip xoshametlewge mámleketimiz 
tárepinen úlken áhmiyet berilmekte.
Mısalı, ótken jılı áne sonday watanparwar, 
pidayı júzlegen jaslarımız «Doslıq» ordeni hám «Shuxrat» medalı, Zulfiya atındaǵı 
Mámleketlik sıylıǵı, «Kelajak bunёdkori» medalı, «Ózbekstan belgisi» kókrek 
nıshanı, Ózbekstan jaslar awqamı sıylıǵı menen sıylıqlandı. Jáne 28 azamat 
jigitlerimiz jańadan tastıyıqlanǵan «Mard wǵlon» mámleketlik sıylıǵına iye boldı.
Jas áwladtıń sport menen turaqlı shuǵıllanıwı ushın jaratılǵan sharayatlar da 
búgin óziniń ámeliy nátiyjesin bermekte. Bunıń tastıyıǵın jas sportshılarımız xalıq 
aralıq jarıslarda tabıslı qatnasıp, 520 dana altın, 544 dana gúmis, 588 dana bronza 
medalına iye bolǵanında da kóriw múmkin.
Bul baǵdarda ámelge asırılıp atırǵan úlken jaratıwshı jumısları menen birge, 
«Jaslar kitapxanası» baǵdarındaǵı 
470 
mıń dana kórkem ádebiyatlar 
respublikamizdaǵı barlıq mektepler hám de Jaslar awqamınıń jergilikli keńeslerine 
biypul tarqatılǵanı kútá úlken áhmiyetke iye.