1-Tema. Kirisiw Qaraqalpaq tili mámleketlik til. Qaraqalpaq jazıwı hám onıń tariyxı Tayanısh sózler

Jazba stillik leksikası

Jazba stil jazıwdıń, jazıw mádeniyatınıń payda bolıwı hám rawajlanıwı tiykarında dóreydi, qáliplesedi hám jetilisip baradı. Obektiv talaplarǵa sáykes jazıwdıń ulıwma xalıqlıq sıpat alıwı onıń jámiyetlik xızmetin taǵı da keńeytip otıradı.

Qaraqalpaq xalqı sońǵı jıllar ishinde óz ana tilindegi milliy jazıwına, qáliplesken jazba ádebiy tiline iye boldı. Ádebiy tildiń kem-kem rawajlanıwınıń barısında jazba til uslubları da qáliplesip, keńeyip hám jetilisip kelmekte. Usıǵan sáykes qaraqalpaq tiliniń sózlik quramında sol uslublarǵa baylanıslı jeke leksikalıq-stillik qatlamlar dóredi.

Hár qanday jazba stil óziniń rawajlanıw dáwirinde usı tarawda jiyi qollanılatuǵın leksikalıq birliklerdi payda etetuǵınlıǵı belgili. Biraq bunday leksikalıq birlikler sol stildiń payda bolıwı menen birden qáliplesip kete bermeydi. Olar xalıq tolǵawınan ótip ısıladı, jedellesedi. Nátiyjede turaqlı túrdegi uslublıq jaqtan sheklengen arnawlı sóz qatlamları payda boladı.

Qaraqalpaq ádebiy tiliniń stillik tarmaqshaları óziniń tariyxıy rawajlanıwınıń barısında mine sol jaǵdaylardı basınan keshirdi.

Házirgi qaraqalpaq tili leksikasında ózgeshe belgileri menen bir-birinen ajıratılatuǵın bir neshe stillik qatlamlardı kóriwge boladı. Olar publitsistikalıq, ilimiy-terminologiyalıq, kórkem-ádebiy hám rásmiy is qaǵazları stillerine baylanıslı leksikalıq qatlamlardan ibarat.

Publitsistikalıq stil tiykarınan qaraqalpaq ádebiy tili tariyxında onıń rawajlanıw dáwirinde payda bolǵan hám jedel stil sıpatında qáliplesken funktsionallıq stiliniń birinen ibarat.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1. Ekspressivlik-stillik jaqtan qaraqalpaq tili leksikası qanday stillerge bólinedi

2. Ulıwma qollanıwshı leksika degenimiz ne

3. Sóylew tili leksikasınıń tiykarın qanday sózler quraydı

4. Turmıstıń barlıq táreplerin qamtıy alatuǵın stilge qaysı stil jatadı

5. Rásmiy is qaǵazları leksikasınıń ózine tán qanday ózgeshelikleri bar