1-Tema. Kirisiw Qaraqalpaq tili mámleketlik til. Qaraqalpaq jazıwı hám onıń tariyxı Tayanısh sózler

Atlıqtıń leksika-grammatikalıq túrleri. Sózdiń leksikalıq hám grammatikalıq mánileri barlıq waqıtta óz-ara qatnasta, baylanısta boladı. Atlıqtıń hár qıylı leksikalıq mánileri onıń grammatikalıq kategoriyalarınıń geypara ózgerislerge ushırawına alıp keledi. Usınday ózgesheliklerine baylanıslı atlıqlar q) ǵalabalıq hám menshikli atlıqlar~ w) konkret hám abstrakt atlıqlar~ e) dara, jámlewshi hám zatlıq atlıqlar~ r) betlik hám betlik emes atlıqlar bolıp bólinedi.

£alabalıq hám menshikli atlıqlar. Birgelikli zat, háreket hám hal jaǵdaylardıń ulıwma atamasın bildiretuǵın atlıqlar ǵalabalıq atlıqlar dep ataladı. Mısalı, bala, qız, túlki, sıyır, samal, jıynalıs hám t.b.

Menshikli atlıqlar adamlarǵa, ayırım haywanlarǵa, jansız zatlarǵa olardı ózlerine usas zatlardan ajıratıw ushın arnawlı qoyılǵan shártli atamalardı bildiredi. Mısalı, Berdaq, Jollı, Qarataw, Shoqtorańǵıl, Jiguli hám t.b.

Konkret hám abstrakt atlıqlar. Dúnyadaǵı konkret predmetlerdiń, sanawǵa bolatuǵın hár qıylı qubılıslardıń atın bildiretuǵın atlıqlar konkret atlıqlar delinedi. Mısalı, terek, jurnal, jay hám t.b.

Hár qıylı abstrakt túsiniklerdiń atamaların bildiretuǵın atlıqlar abstrakt atlıqlar delinedi. Mısalı, gózzallıq, kek, ar hám t.b.