1-Tema. Kirisiw Qaraqalpaq tili mámleketlik til. Qaraqalpaq jazıwı hám onıń tariyxı Tayanısh sózler

11-Tema. Awızeki sóylew hám kórkem ádebiyat stilleri
Tayanısh sózler-til stilleri, uslub, stildiń túrleri, awızeki sóylew stili, kórkem ádebiyat stili.
Xalıqtıń tili, millettiń tili ásirler dawamında qáliplesip jetilisken sistema bolıp esaplanadı. Ulıwma xalıqlıq tildiń quramında ádebiy til qarapayım sózler, jergilikli dialektler, kásiplik sózler, jargonlar birge qollanıla beredi.

Adamlar óz pikirin awızsha hám jazba túrde bildiredi. Usıǵan qaray tilde awızeki hám jazba stiller bir-birinen ajıralıp turadı. Olardıń hár biriniń ózinshe atqaratuǵın xızmetleri bar.

Til quralları jámiyet aǵzaları tárepinen belgili bir maqsetke hám shárayatqa baylanıslı tańlap qollanıladı. Soǵan baylanıslı tiykarǵı úsh xızmetti atqaradı: 1) sóylew, pikir alısıw; 2) xabarlaw; 3) tásir etiw.

Sóylew funktsiyası kúndelikli turmısta adamlar arasında pikir alısıwda, sóylewde kórinedi. Xabarlar funktsiyası qanday da bir maǵlıwmatlardı beriwde paydalanıladı. Tásir etiw funktsiyası sóylewshi (yamasa jazıwshı) til quralların tıńlawshılardıń (yamasa oqıwshılardıń) tek sanasına emes, al sonday-aq onıń sezimlerine de tásir etiw ushın paydalanǵanlıǵında kórinedi.

Tildiń usınday funktsiyalarına baylanıslı onıń quralları belgili bir tarawda turaqlasıp, sistemalasıp baradı. Til quralların paydalanıwdıń usınday maqsetine baylanıslı túrleri funktsional stiller dep ataladı. Ádebiy tildegi tiykarǵı funktsional stiller, mısalı sóylew stili hám kitabıy (jazba) stiller (rásmiy is qaǵazları stili, ilimiy stil, publitsistikalıq stil). Al, kórkem ádebiyat stili ayrıqsha orın iyeleydi. Bul klassifikatsiyanı tómendegishe kórsetiwge boladı.

Sóylew stili
Rásmiy isler stilli	Jazba stiller
İlimiy stil
Publitsistikalıq stil
Kórkem ádebiyat stili

Hár bir stil awızsha formada da hám jazba túrde de qollanıladı. Stillerdiń hár qaysısınıń ózine tán til quralları boladı. Máselen, sóylew stilinde ádebiy tilde qollanılatuǵın til elementleri de (qarapayım sózler, dialektler, kásiplik sózler, jargonlar) paydalanıla beredi. Sóylew, kórkem ádebiyat hám publitsistikalıq stillerde sóylewshiniń (jazıwshınıń) jeke til ózgeshelikleri kórinedi, al ilimiy stilde, ásirese rásmiy isler stilinde onday jeke ózgeshelikler bolmaydı.