1-tema: Hu’jjettaniwshiliq pán sipatinda. Hújjet hám oniń wazipalari. Málimleme hám hújjet túsinigi. Reje

11-Tema.Ádebiy-kórkem hám málimlemeni analizlik-semantik qayta islew xarakteri boyinsha baspalardiń turleri.

Semantikaliq (bibliografiyaliq) qayta islewge bibliografiyaliq sipatlamani dúziw, bibliografiyaliq jaziwdiń birinshi elementin tańlaw, bas bet, indeksatsiya (sistemalastiriw, subektizatsiya, koordinatali indeksatsiya), annotatsiya hám abstraktlastiriw hám bibliografiyaliq jaziwdiń basqa qosimsha elementlerin proektlew kiredi. Qayta islew nátiyjesinde jaratilg‘an bibliografiyaliq jaziwlardiń elementlerin qisqasha kórip shig‘amiz. Bibliografiyaliq jaziwlar elementlerin qáliplestiriwdiń hár bir qayta islewshi informatsiya, kitapxana hám baspa ushin standartlar sistemasinda (SIBID) belgilengen arnawli qag‘iydalarg‘a muwapiq ámelge asiriladi.

Bibliografiyaliq sipatlama - bul hújjet tarawlari hám elementleri izbe-izligin belgileytug‘in, hújjetti aniqlaw hám uliwma klassifikatsiyag‘a qaratilg‘an arnawli bir qag‘iydalarg‘a muwapiq berilgen hújjetler tuwrisindag‘i bibliografiyaliq mag‘liwmatlar kompleksi.
Bibliografiyaliq sipatlamani dúziw qag‘iydalari
GOST 7. 1-2003 «Bibliografiyaliq jaziw. Bibliografiyaliq sipatlama. Uliwma talaplar hám dúziw qag‘iydalari.
"Bibliografiyaliq jaziw basi bibliografiyaliq jaziwdiń elementi bolip, bibliografiyaliq jaziwdiń aldinda jaylasqan hám bibliografiyaliq jaziwlardi shólkemlestiriw hám qidiriw ushin mólsherlengen. Ol jag‘dayda shaxsning ati, shólkem ati, geografiyaliq ati, hújjettiń ati, birlestirilgen bas bet hám basqa mag‘liwmatlar boliwi múmkin. Bas betti dúziw qag‘iydalari
GOST 7. 80-2000 «Bibliografiyaliq jaziwda keltirilgen. Bas bet.
Uliwma talaplar hám dúziw qag‘iydalari.
"Avtomatlastirilg‘an IPS, kitapxana kataloglarinda, mámleketlik bibliografiyasidagi bas bet bibliografiyaliq jaziwdiń májburiy elementi esaplanadi. Usi túrdegi barliq bas betlar, soniń menen birge, mashinada oqiw múmkin bolg‘an bibliografiyaliq jaziwdiń basqa elementleri zárúr bibliografiyaliq jaziwlardi qidiriwdi ańsatlastiriw ushin kiriw jayi sipatinda isletiledi. Kiriw noqatlari ápiwayilastirilg‘an hám sanali qidiriw. Olar elektron katalogda isletiletug‘in kepillikli (arnawli islengen hám tán aling‘an tártipke saliwshi) bas betlar dizimi menen birlestirilgen. Indekslew termini Bibliografiyaliq jaziwdiń ush elementi ushin uliumalastirilg‘an túsinik bolip tabiladi, bul struktura boyinsha hújjetler qidiriwdi ańsatlastiradi.
Indekslew terminleri bul klassifikatsiya indeksleri, tema bas betleri, gilt sózler hám / yamasa sipatlawshilar. Olar arnawli islep shig‘ilg‘an mag‘liwmat aliw tilleri járdeminde qáliplestiredi. Klassifikatsiya indeksi sistemalastiriw qayta islewde jaratiladi, tema basi sub’ektlestiriw qayta islewde, gilt sózler hám / yamasa sipatlawshi koordinatali indeksatsiya qayta islewde. Usi ush qayta islewshi ushin uliwma termin "indeksatsiya" termini bolip tabiladi. Hújjetlerdi sub’ektlestiriw hám sistemalastiriw qayta islewdi shólkemlestiriw
GOST 7. 59 -2003 «Hújjetlerdi indeksatsiyasi. Sistemalaw hám sub’ektlestiriwga bolg‘an uliwma talaplar " hám koordinatali indeksatsiya etiw qayta islew
GOST 7. 66 -92 (ISO 5963-85) " Hújjetlerdi indekslew. Koordinatalardi indekslewge qoyilatug‘in uliwma talaplar.
"Tema - bul hújjettiń mazmuni, máqseti, formasi hám basqa qásiyetlerin túsintiretug‘in qisqasha sipatlama. Juwmaq - tiykarg‘i faktik mag‘liwmatlar hám juwmaqlar menen hújjet mazmuniniń qisqartirilg‘an ob’ektiv kórsetpesi. Indekslew shártlerinen ayriqsha bolip esaplaniw abstrakt hám abstrakt sózler tábiiy tilde payda boladi. Túsindirme hám abstrakt qayta islewshilerdiń mánisi
GOST 7 - 95da " Juwmaq hám annotatsiya. Uliwma talaplar », soniń menen birge GOST 7. 86 - 2003" baspa. Túsiniklerdi baspa etiw ushin uliwma talaplar. "Ata atalg‘an jeti qayta islewdi ámelge asiriw nátiyjesinde bibliografiyaliq jaziwdiń eń keń tarqalg‘an jeti elementi jaratildi. Bibliografiyaliq jaziwdiń elementleri quramina saqlaw shifri, qosimsha bibliografiyaliq jaziwlar sertifikatlari hám basqalar kiredi, olar basqa oqiw pánlerinde kórip shig‘iladi .