1. Tabiatshunoslikni o’qitishning shakllari. Dars tabiatshunoslikdan olib boriladigan o’quv tarbiya ishining asosiy shakli ekanligi

Proyeksion apparatlar. Proyeksion apparatlarga shishadagi diapozitivlarni namoyish qiladigan proyeksion chiroq, tiniq diapozitivlarni namoyish qiladigan alloskop va fllmoskoplar kiradi. Sanoatimizda maktab proyeksion apparatlar maxsus qo’llanma bilan biiga tayyorlangan. Darsda diapozitivlarni namoyish qilishdan oldin o’qituvchi qo’llanma mazmuni bilan tanishgan va mavjud apparatlar bilan ishlash uslublarini amaliy ravishda egallagan bo'lishi kerak.
Tabiatshunoslik dasrlarida kodoskop, ketma-ketlik usulida bajarilgan, tiniq pardada chizilgan maxsus transporantlar, shuningdek, yasama qurollar (rangli sxemalar), rasmlar, kesmalar, yon ko’rinishlar va boshqa o’quv qurollari qo’llaniladi.
Transporant shu bilan qulayki, u har xil jarayonlar (masalan, ko’lni o’t bosishi, manbalar, ya'ni buloqlar hosil bo’lishi, tabiatda suvni doira bo’ylab aylanishi va boshqalar)ni dinamika (harakat)da ko’isatish imkonini beradi. Kodoskop bevosita apparat stolchasida odatdagi flomaster, sharikli ruchka yoki qalam bilan tiniq pardada chizilgan har qanday rasm, sxema yon ko’rinishni ekranda ko’rsatishga imkon beradi.
Ekran vositalari (diafilmlar, diapozitivlar, slaydlar) mustaqil rolni bajarishi mumkin. Ekran vositalari devoriy suratlar kabi zaruriyatga qarab namoyish qilinadi. Bir darsning o’zida 5-6 kadrdan foydalanish tavsiya qilinadi.
Ko’rsatilgan suratlarni o’quvchilarning o’zlari tushuntirishlari kerak. Faqat o’quvchi ko’iganlarini noto’g’ri tushuntirayotganda, mavzudan chetlaganda, muhimlarini ko’rmagandagina o’qituv-chining aralashuviga yo'l qo’yiladi.
Tajribalar o’tkazish uchun jihozlar. Tajribalar va laboratoriya mashg’ulotlari uchun (darslarda va yosh tabiatshunoslar to’garagida) maxsus jihozlar: o’lchov asboblari, lupa, laboratoriya uskunalari, idishlar, materiallar, yordamchi asboblar kerak. o’lchov asboblariga har xil suyuqliklarning muayyan hajmini o’lchash uchun menzurkalar, termometrlar va shu kabilar kiradi. Jihozlarni ko’igazmali qurollar do’konlaridan sotib olish mum-kin. Ayrim asboblarni o’quvchilarning o’zlari tayyorlashadi. Laboratoriya uskunalariga laboratoriya shtativlari, uchoyoqlar, spirt lampalari, asbestlangan to’r, probirka qo’yadigan shtativlar, qisqichlar, shuningdek, idishlar (probirkalar, shisha voronkalar, kolbalar), oq shisha pufakchalari, idishlar to’plami, choy stakanlari, lampochkalar va boshqalar kiradi.