1. Sun’iy intelekt, va uning yaratilish tarixi

Ekspert tizimlari (ET) bilimlarga asoslanadi, ya’ni bilimlar omboridagi ma’lumotlarga bog‘liq bo‘ladi.
Bilimlar bazasini juda katta nazariy va amaliy tajribaga ega bo‘lgan ekspertlar deb ataladigan mutaxassislar yaratib va to‘lg‘azib boradi.
Ekspert tizimlarning asosiy vazifasi bilimlar bazasi asosida juda qiyin bo‘lgan ekspert masalalarini yechishga mo‘ljallangan. Ularning yutug‘i aniq yechim algoritmi noma’lum bo‘lgan masalaning yechimini bilimlar bazasi yordamida qaror qabul qilishga asoslangan, ya’ni ekspert tizimidan tajribasi past bo‘lgan foydalanuvchilar uchun instrument (qurilma, uskuna, asbob) sifatida ishlatiladi.
XX asrning 90-yillari boshlarida butunlay yangi kontseptsiya qabul qilindi. Intellektual dasturni tuzish uchun, izlanish fan soxasining yuqori sifatli maxsus bilimlari bilan ta’minlash kerak edi. Shuning uchun loyixalashtirilayotgan SI tizimi yuqori bosqisdagi bilimlari bazasiga ega bo‘lishi kerak. Hozirgi vaqtda eng ko‘p tarqalgan kontseptsiya bu ekspert tizimlarini (ET) loyixalashtirishdir.
210. ET ni tuzish texnologiyasi. Bilimlarni tartibga solish
211. ET ni tuzish texnologiyasi. Rasmiylashtirish
212. ET ni tuzish texnologiyasi. Qo‘llash
213. ET ni tuzish texnologiyasi. Test o‘tkazish
214. ETlarning xususiyatlari va qo’llanilish sohalari.
ET uchun bilimlarni qabul qilishda shu fan soxasidagi ekspertlar xizmat qiladi.
Ularning asosiy xususiyatlari:
1. ET masalani yechish uchun yuqori sifatli tajriba va bilimni qabul qiladi;
2. ETdagi bilimlar doim to‘planib va yangilanib boriladi;
3. ET oldindan aytib berish qobilyatiga ega bo‘ladi.
4. ET ishchilarga va mutaxassislarga o‘quv qo‘llanmasi sifatida foydalanilishi mumkin.
Intellektual tizimlar fani bugungi kunda eng rivojlanayotgan fan hisoblanadi. Chunki zamonaviy axborot kommunikatsiya texnologiyalari yordamida barcha ishlab chiqarish korxonalarida, transportni boshqarish tizimida, meditsinada va halq xo‘jaligidagi barcha sohalarda avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlari sun’iy intellektlar yordamida yaratilmoqda. Hozirgi kunda rivojlangan davlatlarda aqlliy ko‘chalar, xaydovchisiz o‘zi yurar transport vositalari, ishlab chiqarishda robotlar yordamida tayyor mahsulotlar chiqarilayotgani misol bo‘la oladi.
215. ET larning xususiyatlari va qo’llanilish sohalari
216. ET larda teskari zanjirli fikrlashga doir misol
Faraz kilaylik, avtomobil yurmay koldi. Muammo nimada- yo akkumulyator o‘tirib kolgan, yo startyor nosoz? Muammoni boshka umumiyrok xolda karab chikamiz: ma’lum sababga ko‘ra (avtomobil o‘rnidan ko‘zg‘almay koldi) sharoitni aniklab olishimiz kerak, muammoga sabab nima? U oldingi bo‘limdagi vazifadan shunisi bilan fark kiladiki, u yerda shartlar oldindan ma’lum edi, lekin natijalari noma’lum edi. Vazifaning yechimini oldindan aytish mumkin edi.Bu yerda xam yechim ma’lum va uning sababini toppish kerak.
FTZprinsipi bo‘yicha ishlovchi dasturiy vositalar oldindan ma’lum bo‘lgan natijalarni kidirish uchun mo‘ljallangan. Ma’lum shartga asoslangan,to‘g‘ri fikr zanjirini amalga oshiruvchi tizim mumkin mantikiy natijalarni amalga oshiradi; teskari fikrlash zanjirini amalga oshiruvchi tizim esa,ma’lum natijalar bo‘yicha ular uchun zarur bo‘lgan sharoitlarni kidiradi.