“1-sinf o`quvchilarida ifodali o`qish ko’nikmalarini shakllantirish”

Xulosa 

Adabiyotlar ro’yxati 

                                        

---

10 

 

                                                      Kirish 

                Bitiruv  malakaviy  ishi  mavzusining  dolzarbligi.

  Mustaqilligimizning 

sharofati tufayli yosh avlod tarbiyasiga alohida e’tibor berilmoqda. Badiiy adabiyot 

ta’lim-tarbiyaning,  yoshlar  kamolotini  ta’minlashning  muhim  omili  ekan,  uning 

targ’ibotini kuchaytirish zarur.  

Badiiy  adabiyot  ma’naviy  tarbiyaning  asosiy  qurolidir.  Bu  haqda 

Prezidentimiz  I.A.Karimov  shunday  ta’kidlaydilar:  “Insonni,  uning  ma’naviy 

olamini kashf e‘tadigan yana bir qudratli vosita borki, u ham bo’lsa, so’z san’ati, 

badiiy adabiyotdir. Adabiyotning insonshunoslik deb, shoir va yozuvchilarning esa 

inson ruhining muhandislari, deb ta’riflanishi bejiz emas, albatta”

1

. Ana shu inson 

ruhining  muhandislari  yaratgan  asarlarni  tushunib,  mohiyatiga  yetib,  qadrlab 

o’qishni o’rganish yosh avlod komilligi yo’lida muhim rol o’ynaydi. Buning uchun 

ifodali o’qishni ham atroflicha o’rgatish o’ziga xos o’ringa ega. 

O’quvchilar  ma’naviyatini  yuksaltirish  turmush  obodligi  –  ko’ngil 

obodligini,  demakki,  Vatan  obodligini  ta’minlash  yo’lidagi  ulug’  vazifalardan 

biridir.  O’quvchilarning  ma’naviy  barkamolligini,  har  jihatdan  yetukligini 

ta’minlash  yo’lida    badiiy  adabiyot  ham  xizmat  qilar  ekan,  uning  o’qitilishini, 

targ’ibini to’gri yo’lga qo’yish lozim. 

O’quvchi  matnni  to’g’ri,  tez,  tushunib  o’qish,  mazmunini  o’zlashtirish  bilan 

ilk  bor  alifbe  va  o’qish  darslarida  yuzlashadi.  O’qish  darslari  orqali 

o’quvchilarning Davlat ta’lim standartlari (DTS) talablari bo’yicha o’zlashtirishlari 

ko’zda  tutilgan  o’quv-biluv  ko’nikma-malakalari  hamda  bilimlarni  egallashlariga 

yo’l  ochiladi.  Aynan  o’qish  ta’limida  insonning,  avvalo,  o’zligini,  qolaversa, 

olamni anglashga bo’lgan intilishlariga turtki beriladi. 

O’quvchini    badiiy  asarga  qiziqtirish  jaroyonida  ifodali  o’qishning  o’rni 

beqiyos.  Ifodali  o’qish  o’quvchida  zavq,  adabiyotga  mehr  hosil  qilish  bilan  birga 

uning  ruhini  oziqlantiradi,  ma’nan  boyishiga,  go’zallikni  qadrlashiga  ko’mak 

                                                             

1

 

Karimov I. A. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. Toshkent: Ma’naviyat,  2008. – B. 136. 

 

---

11 

 

beradi. Shu bois nafaqat maktab, balki bog’cha davridayoq bolalarni asarlarni 

ifodali o’qishga o’rgatish lozim. 

Ifodali  o’qish  malakalarini  shakllantirishning  turli-tuman  yo’llari  bor. 

Buning  uchun  o’quvchining  yosh  xususiyatlariga  ham  alohida  diqqat  qilish 

kerak.  Bu  muammo  kichik-kichik  maqolalarda  bir  tomonlama  o’rganilgan 

bo’lsa  ham  atroflicha  monografik  tadqiq  qilingan  emas.  Ayniqsa,  1-sinf 

oquvchilarining  turli  turga  tegishli  asarlarni  ifodali  o’qishga  o’rganishlari 

masalasi  hech  tadqiq  qilinmagan.  Shu  ma’noda  mavzu  qamrab  olgan 

muammo dolzarblik kasb etadi. 

Hozirgi  kunda  badiiy  ijodda  mavzularning  xilma-xilligi,  bolalar 

adabiyotidagi 

o’zgarishlar, 

jamiyat 

taraqqiyoti 

ta’sirida 

bolalar 

dunyoqarashining  kengayib  borayotgani,  o’quvchilarning  mustaqil  o’qish 

ko’nikmalarini  shakllantirish,  sinfdan  tashqari  o’qish  darslarini          axborot 

texnologiyalari  asosida  tashkil  etish  imkoniyatlarining  kengligi,  ifodali 

o’qish  ko’nikmasini  shakllantirishning  samarali,  yangi  bosqichga 

ko’tarilayotganligi masalasi mazkur mavzuning dolzarbligini ko’rsatadi.