1-ШЎъба: педагогик технологиялардан самарали фойдаланиш муаммолари ва ечимлар

жадвал 
Катионларни аналитик гуруҳларга бўлиниши. 
Сульфидлари сувда 
Эрувчан 
Сульфидлари сувда эримайди ѐки сув 
таъсиридан эримайдиган гидроксидлар ҳосил 
қилувчи 
Карбо- 
натли 
тузлари 
сувда 
ерувчан 
Карбонатли 
тузлари 
сувда 
еримайди 
Сульфидлари 
суюлтирилган 
кислоталарда эрийди 
ѐки сув таъсирида 
кислоталарда 
эрийдиган 
гидроксидлар ҳосил 
қилувчи 
Сульфидлари 
суюлтирилган 
кислоталарда эримайди 
И гуруҳ 
ИИ гуруҳ 
ИИИ гуруҳ 
ИВ гуруҳ 
В гуруҳ 
К
+
, На
+
, 
НҲ
4
+
, 
Мг
2+
, 
Гуруҳ 
реагенти 
йўқ. 
Cа
2+
, Ср
2+
, 
Ба
2+ 
Гуруҳ 
реагенти 
(НҲ
4
)
2
CО
3 
Ал
3+
, Cр
3+
, Фе
3+
, Фе
2+
, 
Мн
2+
, Cо
2+
, Зн
2+
Гуруҳ 
реагенти 
(НҲ
4
)
2
С 
1.Аг 
гуруҳи 
Аг
+
, Пб
2+
, 
Ҳг
2
2+
хлоридла
ри сувда 
эримайди. 
Гуруҳ 
реагенти 
ҲCл
2.Cу 
гуруҳи 
Cу
2+
, 
Cд
2+
, Бл
3+ 
хлоридла
ри сувда 
эрувчан. 
Гуруҳ 
реагенти 
Ҳ
2
С
Сулфидлар
и
На
2
С да 
эрийди. 
Ҳг
2+
, Ас
3+
, 
Ас
5+
, Сб
3+
, 
Сб
5+
, Сн2+, 
Сн
4+
, Гуруҳ 
реагенти 
На
2
С 
Ўқитувчи саволларни доскага ѐзади. Бунда талабалар тўртта 
гуруҳчага бўлинса, тўртта савол тузилади. Саволлар ўтилган мавзуларга 
тегишли бўлиб, тахминан қуйидагича бўлиши мумкин:
1.
Аналитик гуруҳ ва гуруҳ реагенти нима? Катионларнинг 
гуруҳларга тақсимланиши нимага асосланган. 
2.
Биринчи аналитик гуруҳ катионларига умумий тавсиф беринг. 
3.
Иккинчи аналитик гуруҳ катионларига умумий тавсиф беринг. 

---

124 
4.
Мг
2+
ионини ИИ аналитик гуруҳ катионлари бўлган эритмадан 
На
2
ҲПО
4
тағсирида аниқлаш мумкинми? Жавобингизни изоҳлаб, 
тегишли реаксия тенгламаларини молекуляр ва ионли кўринишда ѐзинг. 
5.
Учинчи аналитик гуруҳ катионларига умумий тавсиф беринг. 
6.
Аммоний катиони қайси реактив таъсирида қизил-қўнгир 
чўкмани ҳосил қилади? 
7.
Калий катиони натрий гидротарторат таъсирида қандай 
чўкма ҳосил қилади? 
 (НҲ
4
)
2
CО
3
ва 
(НҲ
4
)
3
ПО
4
тузлари парчаланганда қандай моддалар 
ҳосил бўлади? 
Саволларга ҳар бир гуруҳ ўзининг жавобларини ѐзади ва 
гуруҳлараро ―Чархпалак‖ айлангани каби алмаштиради. Ҳар бир саволга 
жавоб ѐзиш учун 6 дақиқа уни баѐн қилиб бериш учун эса 2 дақиқа вақт 
ажратилади. Бу вақт ичида жавоблар муҳокама қилинмайди ва барча 
талабаларни фаол жалб қилиш учун гуруҳнинг ҳар бир аъзосига битта 
саволга жавоб бериш вазифаси юклатилади. Шунда барча талабалар дарсда 
фаол қатнашиши таъминланади.
Жавобларда қатнашмаган ва дарсга фаол қатнашмаган гуруҳча 
аъзолари учун гуруҳчадаги барча талабалар бир хил жазоланади. 
Талабаларнинг жавоблари эшитилгандан сўнг ўқитувчи тўғри жавобларни 
тушунтиради ва жамоаларнинг жавобларини таҳлил қилиб беради. Бунга 
тахминан 15 дақиқа вақт сарфланади. Демак, дарснинг бориши ташкилий 
масалаларни инобатга олган ҳолатда ҳам 80 дақиқа давом этади. Шуниси 
аҳамиятлики, ўқитувчининг фикрларидан гуруҳлар берган жавобларига 
талабаларнинг ўзлари баҳо берадилар ва тегишли хулосаларни 
чиқарадилар. Бу эса қўйилган баҳога нисбатан норозилик кайфиятини 
уйғотмайди ва талабаларда соғлом рақобатни вужудга келтиради.
Юқоридагилардан маълум бўладики, олий таълим муассасасида 
таҳсил олаѐтган талабаларни мустақил фикрлашга, таълим ва тарбия 
жиҳатдан билим ва савиялари кенгайишига ноанъанавий дарслар ҳам катта 
ѐрдам бериши шубҳасиздир.