|
ИННОВАЦИОН ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ –
ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ АСОСИДА
Шадиев Б.Ш. – ГулДУ ўқитувчиси
Ғойибназаров Ҳ.Р. - ГулДУ ўқитувчиси
Таълим тизимида юзага келадиган асосий жараѐнлар инновацион
таълимнинг янги мафкура ва таълим методологиясини шаклланишига олиб
келади. Инновацион таълим технологиялари янги таълим парадигмасини
199
жорий этиш воситаси сифатида кўриб чиқилиши керак. Инновацион
таълим технологияларининг асосий мақсади инсонни ўзгарувчан дунѐда
ҳаѐтга тайѐрлашдир. Бундай тренингнинг моҳияти ўқув жараѐнининг
инсоннинг потенциал имкониятлари ва уларни амалга оширишга
йўналишини ташкил этади. Таълимда инновация механизмларини ишлаб
чиқиш, ҳаѐтий муаммоларни ҳал қилишнинг ижодий усулларини топиш,
ижодкорликни инсон ҳаѐтининг шаклига айлантиришга ѐрдам бериш.
Инновацион фаолият бир-бирига боғлиқ иш турларининг тизимини ўз
ичига олади, уларнинг комбинацияси ҳақиқий янгиликлар пайдо бўлишини
таъминлайди. Айнан:
- нимадир ("кашфиѐт") ҳақида янги билимларни олиш ва қандай
қилиб нима қилиш мумкинлиги ҳақида "тадқиқот" ("ихтиро");
- илмий маълумотларга асосланган ҳолда, берилган шароитларда,
нима бўлиши мумкинлиги ва қандай бўлиши кераклиги борасида ҳаракат
қилиш керак бўлган ("инновацион лойиҳа") махсус, асбоб ва технологик
билимларни ишлаб чиқишга қаратилган лойиҳа фаолияти;
- инновацион лойиҳани амалда татбиқ етиш учун нима қилиш
кераклигини ҳар бир шахсий билим (тажриба)ни шакллантиришда (муайян
амалиѐт предметларини профессионал ривожлантиришга қаратилган
таълим фаолияти).
Таълим соҳасидаги инновацион технологиялар сифат жиҳатидан
турли хил принциплар, воситалар, усуллар ва технологиялар асосида
қурилган ва қуйидагилар билан тавсифланган таълим самарадорлигига
эришишга имкон берувчи ўқув жараѐнини ташкил этиш:
- маълумотларнинг максимал миқдорини ўзлаштириш;
- максимал ижодий фаолият;
- амалий кўникмаларнинг кенг доираси.
Бугунги кунда "инновацион таълим" нима? - бу ўз-ўзини
ривожлантиришга қодир бўлган ва барча иштирокчиларининг тўлиқ
ривожланиши учун шароит яратадиган таълим; шу сабабли инновацион
таълим - ривожланаѐтган ва ривожланаѐтган таълим.
"Инновацион таълим технологияси" нима? Бу ўзаро боғлиқ учта
компонентнинг комплексидир:
1. Талабаларга узатиладиган замонавий контент ваколатларнинг
ривожланиши эмас, балки мавзу билимларини ривожлантиришни ўз ичига
олади. Ушбу контент яхши тузилган бўлиши ва замонавий алоқа
воситалари орқали узатиладиган мультимедиа ўқув материаллари
кўринишида бўлиши керак.
2. Замонавий ўқитиш методлари - талабаларнинг ўзаро муносабати
ва ўқув жараѐнига жалб қилинишидан келиб чиққан ҳолда,
шакллантиришнинг фаол усуллари бўлиб, улар нафақат материални пассив
тасаввур қилишда эмас.
200
3. Масофавий таълимнинг афзалликларидан самарали фойдаланиш
имконини берадиган ахборот, технологик, ташкилий ва коммуникацион
компонентларини ўз ичига олган замонавий таълим инфратузилмасидир.
Инновацион педагогик технологиялар жорий этилмоқда, бу еса
талабаларнинг
индивидуал
хусусиятларини
ҳисобга
олиш
ва
ривожлантиришни таъминлайди. Замонавий таълим технологиялари
таълим сифатини ошириш, талабаларнинг иш юкини қисқартириш, ўқиш
вақтидан унумли фойдаланишни таъминлаш учун муҳим шарт
ҳисобланади. Ҳозирги вақтда таълим тизимида турли педагогик
инновациялар қўлланилади. Шунга қарамай, қуйидаги энг инновацион
технологияларни ажратиб кўрсатиш мумкин.
Ахборот-коммуникация технологиялари (АКТ) таълим тизимининг
барча даражаларида муҳим аҳамиятга эга. Ахборот, ахборот ва
коммуникация технологиялари барча соҳаларида илмий-тадқиқот, илмий-
тадқиқот ва амалий қўлланмаларнинг ҳар бир босқичида бир вақтнинг
ўзида ахборот воситалари ва объектларининг вазифаларини бажаради.
Ахборот-коммуникация технологияларининг ўзига хослиги уларнинг
универсаллиги бўлиб, улар барча соҳаларда қўлланиладиган воситадир:
гуманитар, табиатшунослик ва ижтимоий-иқтисодий. Шундай қилиб, АКТ
ривожланишининг инновацион табиати ѐш мутахассиснинг дунѐқарашини
шакллантирувчи, билимларнинг дидактик ва методологик тақдимотини
такомиллаштириш, билимларни идрок етиш ва ишлаб чиқариш
қобилиятини оширадиган бошқа билим соҳаларига бевосита таъсир
кўрсатади ва шу билан инсоннинг умумий ривожланишида инновацион
элементни жорий қилади. Ахборот-коммуникация технологияларидан
фойдаланиш ахборот қидириш ва узатиш жараѐнини сезиларли даражада
тезлаштиради, ақлий фаолият турини ўзгартиради ва инсон меҳнатини
автоматлаштиради. Таълим тизимининг ахборот муҳити, масофавий
ўқитишнинг турли шакллари, шу жумладан, талабаларнинг предмети
фанларни ўрганишида, айниқса, лойиҳа услубидан фойдаланган ҳолда,
мотивациясини
сезиларли
даражада
оширади,
таълим
олишни
информатизация қилиш талаба учун жозибадор бўлади, чунки талаба
меҳнатининг самарадорлиги ошиб боради, ижодий ишларнинг улуши
ортади, ушбу соҳада қўшимча таълим олиш имконияти кенгаяди,
ўқитувчига информатизациялаш унинг иши самарадорлигини оширишга
имкон беради, ўқитувчининг умумий ахборот маданиятини оширади.
Шахсиятга йўналтирилган технологиялар бутун таълим тизимининг
марказида талабанинг идентификатори бўлиб, уни ривожлантириш учун
қулай, ноқонуний ва хавфсиз шароитларни таъминлайди, унинг табиий
салоҳиятларини рўѐбга чиқаради. Талабанинг ушбу технологиядаги ўзига
хослиги таълим дастурлари ўз қобилиятлари ва эҳтиѐжларига мос равишда
ривожлантиришда намоѐн бўлади.Бундай инновацион технологиялардан
фойдаланиш ҳар бир талабанинг индивидуал, параллел ва умуман
201
таълимни ривожланишида объектив ва холисона кузатиб бориш имконини
беради. Баъзи модификациялашлар билан, у умумлаштирувчи назоратни
тайѐрлашда, ўқув дастурининг ҳар қандай мавзусини ўқитиш ҳолатини
ўрганиш ва индивидуал ўқитувчиларнинг ишлаш тизимини ўрганишнинг
ажралмас воситаси бўлиши мумкин. Шундай қилиб, замонавий
таълимнинг тажрибаси ўқув жараѐнида педагогик инновациялардан
фойдаланишнинг кенг қамровли схемасига эга. Уларнинг қўлланилиши
самарадорлиги
таълим
муассасаларида
ўрнатилган
анъаналарга,
профессор-ўқитувчиларнинг ушбу инновацияларни тушуниш қобилиятига
ва муассасанинг моддий-техника базасига боғлиқ. Янги таълим
стандартлари баҳолаш фаолиятининг янги йўналишини - шахсий
ютуқларни ўз ичига олади. Жамият таълим жараѐнининг ҳар бир мавзуси -
ўқувчилар, ўқитувчи, оила аъзоларининг шахсий ютуқларини объектив тан
олишлари учун муҳим аҳамиятга эга. Ушбу стандартлар, шунингдек, барча
таълим тизимида индивидуал таълим ютуқларининг динамикасини
тавсифловчи синфларини ҳам ўз ичига олади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
