1 sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov

Qurilish uskunalariniig tovush o’tkazuvchanligi 
Uskunalar 
Tovush 
o’tkazuvchanlik (dBda) 
Qalinligi 40-70 sm bo’lgan tashqi devorlar 
50-70 

---

369
Qalinligi 6-12 sm li xonalar oralig’idagi devorlar 
35-45 
Bir qavatli taxtadan tayyorlangan eshiklar 
25-35 
Ikki qavatli eshiklar 
45-55 
Bir qavatli oynali romlar 
20-25 
Ikki qavatli oynali romlar 
35-40 
SHuni aytish lozimki, paxsa devorlar, g’ishtdan qurilgan devorlar 
yuqori tovush o’tkazmaydigan xususiyatga ega. SHuningdek, ikki qavatli 
romlar, eshiklar ham tovushdan ancha muhofaza qilish xususiyatiga ega. 
Demak, qurilish matyeriallarining tovush o’tkazuvchanlik xususiyatini 
nazarda tutib, uylarni va jamoa binolarini qurishda tovush chiqarish 
manba’larini hisobga olib undan odamlarni muhofaza qilish yo’l-
yo’riqlarini izlab topish kerak bo’ladi. Jumladan, baland ovozda gapirish 70 
dB, bir xonadan o’tib ikkinchi xona tinchligini buzmasligi uchun 30 dB 
xona orasidagi devor qalinligini, tovush o’tkazuvchi xususiyatini 40 dB ga 
teng bo’lishi bilan ta’minlanadi, tovush o’tkazuvchanlik undan kam bo’lsa 
30 dB tovush ikkinchi xonaga bemalol o’tishi mumkin, uy-joylarning 
qavatlari orqali shovqin o’tmasligi uchun, qurilish matyerialining tovush 
o’tkazuvchanligi 48 dB ga teng bo’lishi tavsiya etiladi. 
Qurilish matyeriallarining yoki uskunalarning shovqin o’tkazmaslik 
xususiyati 1 m
2
ga to’g’ri keladigan og’irligining kattaligiga bog’liqdir. 
Demak, og’irroq, qalinroq, salmoqli devorlar, eshiklar tovushni yaxshi 
o’tkazmaydi. Lekin, devor va eshiklarni hamda boshqa qurilish 
matyeriallarini og’ir, qalin qilib tayyorlash iqtisod tomondan qimmatga 
tushadi. 
SHuning uchun ham, hozirgi zamon uy-joy qurilish tajribasida 
kuzatilishicha shovqin-surondan asrashni, shovqin-suron manba’larini 
yo’qotishni uy-joylarvi loyihalashda hisobga olish kerak. Hozir qurilishda 
tovushni singdiradigan matyeriallardan ya’ni rezina, oyia paxta, shlakli jun 
va maydalangan po’kaklardan foydalanilmoqda. Bu matyeriallar bilan 

---

370
devorlarning ustki qavati, uylarning shiplari qoplanmoqda. 
Ko’cha shovqinlarining uyga eshitilmasligining oldini olish uchun 
qo’shqavatli dyerazalar, eshiklar quriladi. Uy xonalaridagi kovaklar, 
yoriqlar va dyerazalarning tepshklari zichlab byerkitilishi kerak. 
Ko’p qavatli uylarniig devorlari orasidagi bo’shliqni oyna paxta bilan 
to’ldirish kerak bo’ladi. SHundagina xonalarga shovqin kir-masligi 
mumkin. Ko’p qavatli uylarda tinchlikni saqlash maqsadida radio, televizor 
va musiqa asboblaridan baland ovozda foydalanish soat 23 dan ertalab 8 
gacha man etiladi. Uy-joy binolariga yaqin yerga suv isitish qozonlari, 
nasosli transformatorlar, nasos stanciyalari va boshqa shovqinli ob’yektlar 
qurilmaydi. 
Uy-joylardagi noqulay iqlim sharoiti organizmga surunkali ravishda 
ta’sir ko’rsatsa organizmning issiqlik sezish va issiqlikni boshqarish 
xususiyati buziladi. Organizmning isib ketishi yoki sovib ketishi kuzatiladi. 
Bunda organizmning infekciyaga qarshi kurashish qobiliyati- immuniteti 
pasayadi. Bu esa, yuqori nafas yo’llarining shamollashi, angina, revmatizm 
va nevralgiya kabi kasalliklarni keltirib chiqaradi. Ammo, uy-joydagi 
mikroiqlim sutka davomida o’zgarib turadi. Bunday o’zgaruvchan 
mikroiqlim odam organizmini chiniqtiradi, ya’ni uni turli tashqi 
ta’sirotlarga moslashtiradi. 
Uy-joyning iqlim sharoitiga uning keng yoki kichik-oynavonli bo’lishi 
ancha ta’sir ko’rsatadi. Ulardan tashqari uy-joy kichik iqlimiga isitish, 
shamollatish, injenyerlik sistemasi ham katta ta’sir ko’rsatadi.