1 sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov

Turli iqlimli nohiyalar va issiqlikni sezish 
Turli iqlimli nohiyalar 
Tekshirilgan 
damlar soni 
Normal issiqlik holatini sezganlar 
miqdori, da (uy-joy harorati) 
20°S gacha 
22°S gacha va 
undan ortiq 
Birinchi (o’ta sovuq) 
656 
31,0 
69,0 
Ikkinchi (sovuq) 
1096 
53,5 
46,5 
Uchinchi (mo’tadil) 
701 
76,8 
23,2 
To’rtinchi (iliq) 
1037 
73,0 
27,0 
Beshinchi (issiq) 
232 
92,8 
7,2 
Turli iqlimli nohiyalardagi 2122 uy-joyning issiqlik rejimi o’rganilib 
quyidagi natija olindi: 
a) juda sovuq va o’rtacha sovuq bo’lgan nohiyalardagi uy-joylarning 
46-70% ning tempyeraturasi 20-22°S atrofida bo’lgan; 

---

364
b) issiq va jazirama issiq iqlimli nohiyalarda joylashgan 63,1-95,2% 
uy-joylarning issiqligi 17-19°S atrofida bo’lgan; O’zbekiston hududining 
geografik IV iqlim mintaqasida joylashgan uy-joylarni loyihalashda 
mikroiqlimning gigienik talabiga mos ish olib borilishi kerak. 
Ayniqsa, uy-joy iqlimiga O’zbekistonning o’ziga xos iqlimi katta 
ta’sir ko’rsatadi. SHuning uchun ham uy-joylarni isitish, shovqin-surondan 
asrash, quyosh nuridan saqlash, havoning kondicion ionlar bilan boyitish, 
uning nisbiy namligani normallashtirish va boshqalar dolzarb masala bo’lib 
qoladi. 
Ayniqsa, ko’p qavatli temir-beton uylarda mikroiqlimni normal-
lashtirish og’ir masala bo’lib qoldi. Toshkent va boshqa shaharlarda olib 
borilgan kuzatishlardan ma’lum bo’lishicha temir-beton uylarda (yoz 
oylarida) xonaning havo harorati 32-35,7° S gacha ko’tariladi. Tashqi havo 
harorati esa shu vaqtda 36°S ni ko’rsatadi. Bu uylarning 1 qavatidagi 
harorat tashqi havo haroratidan 4°S farqi qilsa, yuqori qavatdagi farq 1°S 
tashkil qiladi. 
Issiq iqlim sharoitida uy haroratining bunday bo’lishi aholi sog’lig’iga 
yomon ta’sir qiladi. Uy harorati 24°S bo’lgan kishilardan so’ralganda 90% 
kishi qoniqarli deb javob berdi, uy harorati 32°S bo’lganlardan. so’ralganda 
100% norozilik javobini berdilar. Ayniqsa, bunday uylardagi haroratning 
kechga tomon tashqi havo haroratidan farqi qolmaydi, bunda nisbiy namlik 
10-20% tushib ketadi. 
Uy haroratini kondicionyerlar yordamida gigienik norma talab-lariga 
moslashtirilsa odamlar o’zlarini yaxshi sezishlari mumkin. Ammo, tashqi 
harorat bilan ichki uy harorati o’rtasidagi 12-15°S farq inson organizmidagi 
moslanish qobiliyatini buzadi, bu esa o’z navbatida fiziologik 
o’zgarishlarning yuzaga kelishiga sabab bo’ladi. 
O’zbekiston hududida, jamoa binolarining harorati yoz faslida 21-
24°S, qish faslida 20-22°S, nisbiy namlik yoz faslida 45- 55%, qishda 30-

---

365
50% bo’lishi tavsiya qilinadi. Davolash muassasalari uchun havo 
tempyeraturasi yoz faslida 24-25°S, qishda esa - 21-23°S; nisbiy namlik - 
40-55%, qishda 35-49%, soatiga bir kishi uchun toza havo 90-100 m
3
qabul 
qilish belgilangan. 
M.S. Gromosov tomonidan olib borilgan ishlar natijasida turli iqlimli 
nohiyalar uchun qish vaqtlarida uy-joy havo tempyeraturasi quyidagi 
holatda alohida-alohida tavsiya qilinadi: