|
DAVOLASH-PROFILAKTIKA MUASSASALARI
331
GIGIENASI
Davolash-profilaktika muassasalar gigienasi shu yerdagi mehnat
sharoitini tibbiy xizmat xodimlarining sog’lig’iga ta’sirini (kimyoviy va
biologik moddalar, fizik omillar va boshqalar), shu muassasalarning
qurilish loyihalarini o’rganib ularning gigienik normalarini ishlab chiqadi.
Davolash va kasalliklarni oldini olish muassasalarining gigienasi
gigienaning ko’p jihatlarini o’z ichiga oladi, jumladan kommunal gigiena,
oziq-ovqat va ovqatlanish gigienasi, medicina xodimlarining mehnat
gigienasi, ijtimoiy gigiena va boshqalar.
Kitobning keyingi sahifalarida davolash va kasalliklarni oldini olish
muassasalarining gigienasini shifoxonalar gigienasi deb nomlaymiz,
maqsad shu bobni soddaroq yoritishdir.
SHifoxonalar gigienasining maqsadi shu sohada yig’ilgan taj-ribalarni
o’rganib, sanitariya vrachlarining bilimini oshirishdir.
SHuningdek, gigiena, epidemiologiya, baktyeriologaya va boshqa
fanlar yutug’ini, kasallarning sog’ayishiga yordam byeradigan tomonlarini
amalga tatbiq etishdir.
SHifoxona gigienasining vazifasiga:
—
bemorlar bilan xushmuomalada bo’lish;
—
kasalxonada kommunal xizmatni yo’lga qo’yish;
—
bemorlarga byeriladigan medicina yordamini gigienik chora-
tadbirlar bilan bog’lab olib borish;
—
shifoxona xodimlarining hammasini (vrachlar, o’rta va kichik
tibbiyot xodimlari) gigiena qonun-qoidalaridan xabardor qilish va buni
amalda ko’rsatish;
—
kasallar va shifoxona xodimlari o’rtasida sanitariya maorifini
tashviqot qilish.
SHifoxonalarda gigiena fani talablarini amalga oshirish bemorlarning
tezroq tuzalipshga ma’lum darajada hissa qo’shadi. Bu degan so’z
bemorlarni ish qobiliyati yaxshilanib, ishlab chiqarish unumdorligi oshadi
demakdir. Bemor shifoxonaga tushib qolganda o’zini yot muhitga tushib
332
qolgandek his qiladi. YAna buning ustiga bemorlik davrida kishining
umumiy kayfiyati yaxshi bo’lmaydi. SHuning uchun ham Sog’liqni saqlash
vazirligiga qarashli muassa-salarda bemorlarga shunday sharoit tug’dirish
kerakki, ular bir oz bo’lsa ham dardlarini unutib, kayfiyatlarini
yaxshilashlari kerak. SHifoxona xonalarining tozaliga, yorug’ligi, kasallar
bilan shifoxona xodimlari o’rtasidagi o’zaro munosabatlar samimiyligi
kasalning tezroq tuzalishiga yordam byeradi.
Ayniqsa davolovchi vrachning xushmuomalasi kasalni parvarish
qilishda yaxshi natija byeradi. Bundan tashqari, shifoxona hovlisiga
daraxtlar va gullar ekilgan bo’lsa, ariqlardan shildirab suvlar oqib tursa,
shuningdek shifoxona shovqin-surondan uzoqroqda joylashgan bo’lsa
bemor asabiga ijobiy ta’sir ko’rsatadi.
Hozir bu sohadagi eng dolzarb masalalardan biri shifoxonalarda ichki
infekciyalar tarqalishiga yo’l qo’ymaslikdir, negaki shifoxona ichida
tarqalgan infekciya birinchi bo’lib bemorlarga yuqadi, qolavyersa
shifokorlarga ham yuqib, ular kasallik tarqatuvchilarga aylanadilar.
SHifokorlar o’zlarini va bemorlarni kasal tarqatuchi manbaga
aylanishdan ehtiyot qilishlari kerak. Bu esa tibbiyot xodimlari sanitariya
saviyasining yuqori darajada bo’lishini taqozo qiladi.
SHifoxonalarda sanitariya qoidalariga rioya qilish, poliklinika,
ambulatoriya va boshqa davolash muassasalari xodimlarining hamkorligida
amalga oshiradigan ishdir. Gigiena yuqtai nazaridan shifoxona xonalaridagi
atmosfera havosining sifatiga, kichik iqlim xolatini normada saqlashga,
epidemiyaga qarshi chora-tadbirlarning bajarilishiga va shifoxonalarda
uyushtirilgan tartib intizomga ahamiyat berish eng zaruriy ishlardan
hisoblanadi.
Ayniqsa, shifoxonalarning atmosfera havosiga ahamiyat berish juda
zarur. Olib borilgan kuzatishlardan ma’lum bo’lishicha shifoxona
xonalarining havosi sutka davomida o’zgarib ketishi aniqlangan. Buning
333
bir qancha sabablari bor. Jumladan, ba’zi bir bemorlarning harakat
qilolmay yotishlari oqibatida modda almashuvining buzilishi yoki
opyeraciya qilingan bemorlar qabul qilgan dorilarining hidi va boshqalar
xona havosini buzib yuboradi. Havo tarkibida ortiqcha gazsimon kimyoviy
moddalar, ko’p miqdorda mikroblar aniqlanadi.
Bularning hammasi xona havosini buzadi. Masalan, xona havosida
ammiak, is gazi, karbonat angidrid, formal’degid, stirol, fenol,
mikroblardan stafilokokk, gemolitik streptokokk va boshqalar aniqlanadi.
Palatalardagi bunday ahvol bemorlar sog’lig’iga salbiy ta’sir qiladi.
SHifoxonalarda ichki infekciyaning tarqalishi bemorlarning tuzalish
muddatini birmuncha cho’zmoqda. Aleksandrning fikricha Amyerikada,
shifoxona ichki infekciyalarining tarqalishi oqi-batidagi ortiqcha xarajat
yiliga 10 mlrd dollarga etadi, Loshanciy dalillari bo’yicha Vengriyada 150-
180 mln forintni tashkil qiladi, Sobiq SSSR da faqatgina 6 xil tyeri, tyeri
osti yiringi infekciyasi tufayli bo’ladigan xarajat 750 mln so’mni tashkil
qiladi (L.A. Genchikov). SHu dalillardan ko’rinib turibdiki, hozirda
shifoxona, poliklinika, ambulatoriya va boshqa davolash muassasalarining
sanitariya holatiga, tibbiyot xodimlari sanitariya madaniyatining darajasiga
ahamiyat berish eng zaruriy ish bo’lib qoladi.
SHifoxonalar uchun qulay yer maydonlarini ajratish, ularni yangi
tipdagi loyihalar asosida qurish, vrachlardan tortib kichik medicina
xodimlarining gigienik ilmini oshirish, shifoxonalarda infekciyaga qarshi
kurashish chora-tadbirlarini amalga oshirish hozirgi kunning talabidir. Aks
holda, shifoxona ichki infekciyasi bemorlarga salbiy ta’sir qilishi mumkin.
Ayniqsa tug’ruqxona-lardagi ichki infekciya yangi tug’ilgan
chaqaloqlarning o’limiga sabab bo’ladi.
Hozir tibbiyot muassasalari sanitariya qonun-qoidalariga rioya qilgan
holda hamda Sog’liqni saqlash vazirligi tomonidan tasdiq etilgan ko’rsatma
va talablar asosida qurilmoqda. Jumladan, 1990- 1992 yilda Sog’liqni
Do'stlaringiz bilan baham: | 
