1 sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov

334
saqlash vazirligi shifoxonalar hamda poliklinikalarning sanitariya 
normalari va qoidalarini ishlab chiqdi. 
SHIFOXONALAR UCHUN JOY TANLASH 
SHifoxonalarning qurilishi uchun joy tanlashda, uni loyiha-lashda 
asbob-anjomlar bilan jihozlashda va shifoxonadagi tartib-intizomni ishlab 
chiqishda, har doim bemorning tinchligini, unga tabiiy omillarning ijobiy 
ta’sir ko’rsatishini ko’zda tutish zarur. SHuning uchun ham shifoxonalarni 
shahar xududida joylashtiril-ganda, ular uchun ajratiladigan joylarning 
etarli bo’lishi, bemor-larning tez tuzalib ketishiga, ular uchun kerakli 
sharoitlarni tug’-dirishga imkon byeradi (obodonlashtirish, daraxtzor, 
gulzor, dam olish maydonlarini tashkil qilish va boshqalar). Odatda shifo-
xonalarni shahar chegarasida joylashtirish shahar shovqinlaridan ularni 
asraydi, shahar chetidagi havo ancha musaffodir. Mabodo, yangi loyiha va 
bosh rejalar asosida qurilayotgan bo’lsa, u holda sog’liqni saqlash 
muassasalarini alohida sxemasi asosida shahar xududida joylashtirish katta 
ahamiyat kasb etadi. SHaharlarni kengay-tirilganda shifoxonalar 
daraxtzorlarga, suv xavzalariga yaqinroq joylarda qurish gigienik talablarga 
javob byeradi. 
SHifoxonalar uchun mo’ljallangan joylarning katta-kichikligi shi-foxona
qancha kasalga mo’ljallab qurilayotganiga qarab belgilanadi. 
46- j a d v a l
Ba’zi bir shifoxonalar uchun kasallarning 
joyiga qarab maydonlarni aniqlash 
 
Kasallar joyi 
(karavotlar 
soni) 
1 karavat uchun yer 
maydonlarining o’lchovi – 
m
2
 da 
Umumiy 
turdagi 
shifoxonalar 
Bolalar 
shifoxonasi 
35 
50 
150 
300 
400 
350 
300 
150 
125 
125 
- 
- 
250 
200 
200 
SHifoxonalar qancha kichik bo’lsa 
ularning maydonlari shuncha kat-ta 
bo’ladi. Jumladan, 50 karavot-ga 
mo’ljallangan kasalxonada har bir 
bemor uchun 300 dan 400 m
2 
maydon ajratilsa 800-1000 ka-
ravotli kasalxonalar uchun har bir 
bemor o’rniga 80-100
2
maydon 
ajratiladi. 
SHifoxonalarni qurish uchun turli 
tipdagi loyihalardan foydalaniladi. 
Jumladan, mar-kazlashgan va 
binolari tarqoq joylashgan ko’p 

---

335
500 
600 
800 
1000 
100 
100 
80 
80 
135 
135 
- 
- 
Tug’ruqxonalar uchun 
40 
60 
100 
120 
320 
250 
230 
200 
- 
- 
- 
- 
profilli shifo-xonalarni qurishga 
mo’ljal-langan loyihalar bor. 
Markazlashgan shifoxonalarda 
hamma bo’limlar bir joyda, bir 
binoda 
joylashadi, 
tarqoq 
shifoxonalarda bo’limlar alo-hida-
alohida binolarga joy- 
lashgan bo’ladi. Jumladan xirurgiya, tug’ruqxonalar, ichki kasallik 
bo’limlari va boshqalar. 
Ko’p profilli shifoxonalarning bo’linmalari alohida-alohida binoda 
yoki bir binoda joylashgan bo’ladi. Masalan, tyerapiya, nevrologiya, 
kardiologiya bo’limlarini bir binoga joylashtirish mumkin. Katta - 300-400 
o’rinli shifoxonalar qurishni loyihalashda bo’limlarni to’g’ri joylashtirishga 
ahamiyat berish kerak bo’ladi. Lekin, qaysi holat yuz byermasin yuqumli 
kasalliklar bo’limi, o’likxonalar alohida-alohida binoda bo’ladi. 
Xo’jalik binolari ham alohida quriladi. Odatda, shifoxonalar kungay 
tomonga, bahavo joylarga quriladi. SHuningdek, bu joydan havo yo’li 
o’tmagan bo’lishi kerak. SHunigadek, shifoxonalar shovqin-surondan, 
sanoat korxonalaridan va sport maydonlaridan yiroqroqda joylashishi 
kerak. Vodoprovod, kanalizaciya, gaz va elektr tarmoqlari shifoxonalarga 
yaqin bo’lishi kerak, shunda ularni ulash qulay bo’ladi. 
SHifoxonalar gigienasining yana bir kerakli tomoni, uning hududini 
zonalarga (mintaqalar) bo’lishdir. Qo’shimcha tuzilgan sanitariya qonun-
qoidasi bo’yicha quyidagi zonalar ko’zda tutiladi. 
—
yuqumsiz kasalliklarni davolash binolari; 
—
yuqumli kasalliklarni davolash binolari; 
—
bog’lar va dam olish zonasi; 
—
poliklinikalar zonasi; 
—
o’likxonalar zonasi; 
—
xo’jalik binolari zonasi. 
Hozirda bu mintaqalar qatoriga radioizotop laboratoriyasi, av-
tomobillar turishi uchun maydonlar ham qo’shilgan. 
Davolash binolari bir-biridan 30 metr uzoqlikda joylashtiriladi, 

---

336
shifoxonalar umumiy maydonining 60% iga daraxtlar o’tkazilib, dam olish 
bog’lari barpo etiladi. Har bir karavotga 25 m
2 
hisobida ko’kalamzor 
maydonlar mo’ljallanadi. 
SHifoxonalar uchun tabiiy omillarning ahamiyatini hisobga olib, 
umumiy ajratilgan maydon hajmini yanada oshirish mumkin. Masalan, 
yuqumli kasalliklar va o’simtali kasalliklar hamda salomatlikni tiklash 
shifoxonalarining maydonlarini 15% dan 25% gacha, bolalar shifoxonalari 
maydonini 40% gacha oshirish mumkin. Loyihada shifoxonalardagi
xonalarning kattaligi va o’zaro bog’lanishlari ko’zda tutiladi. Odatda 
shifoxonalar uzog’i bilan 9 qavat, xonalar balandligi 3,0-3,3 metr, jarrohlik 
xonalarining balandligi 3,5 metrga teng bo’ladi. Bir kishilik palatalarning 
kengligi 2,9 metrga, vrachlar xonasining kengligi 2,4 metrga, palata 
yo’laklarining kengligi ham 2,4 metrga, jarrohlik va reanimaciya bo’limlari
yo’laklarining kengligi 2,8 metrga teng bo’ladi. Yo’laklarning kengligi 
karavotlarni va bemorlarni tashiydigan zambillarni bemalol olib kirish 
imkonini byeradi.