1-seminar. Suyaklarning tuzilishi. Suyaklarning tarkibi, organik va anorganik moddalar. Tana skeleti. Qo‘l va oyoq skeleti suyaklarining tuzilishi Miya qutisining tuzilishi. Gavda muskullarining tuzilishi

Oyok suyaklarining birikishi.
Oyok kamari suyaklari bir-biri bilan dumgaza - yonbosh bugimi va kov simfizi yordamida birikadi.
Dumgaza-yonbosh bugimi tos va dumgaza suyaklarining quloqsimon yuzalaridan xosil bulagn. Bu bugim oddiy, yassi shaklda, xarakatlari chegaralangan (atigi 3-5 є atrofida) buladi. Bugim bir kancha paylar bilan mustaxkamlangan.
Paylar bugim yuzasida va ichida joylashgan. Bularga dumgaza-yonbosh payi, suyaklararo paylari, yonbosh-bel payi, dumgaza-burtik va dumgaza usik paylari kiradi.
Kov simfizi chap va ung kov suyaklarini karama - karshi yuzalari orasida xosil buladi. Kov suyaklari yuzalarining orasida togayli plastinka joylashadi. Kov simfizi yarim bugimlar turiga kirib, xarakatsiz xisoblanadi.
Tos-son bugimi - son suyagining sharsimon boshchasi tos suyagining quymich kosasiga birikishidan xosil buladi. Bu bugim shakli jixatdan yongoksimon, oddiy va uch ukli xisoblanadi. Bu bugimda kundalang, sagittal va tik ketgan uklar atrofida xarakatlar bajariladi. Kundalang uk atrofida sonni bukish va yozish, sagittal uk atrofida - uni gavdaga yakin keltirish va undan uzoklatish, tik uk atrofida - oyokni tashkariga burash va oyokni ichkariga burash (pronatsiya, supinatsiya) xarakatlari bajariladi. Bu bugim xarakatlari chegaralangan buladi, chunki birikayotgan suyaklarni bugim satxlari bir-biriga nisbatan moslangan, ikkinchidan bugim atrofida mustaxkam paylar va bakkuvat muskullar joylashgan. Tos-son bugimining eng mustaxkam paylaridan yonbosh-son payidir. U 300 kg. ogirlikni kutarish kobiliyatiga ega.
Quymich va kov suyaklari tanalaridan boshlangan quymichson va kov- son paylari son suyagining kichik va katta dunglariga birikadi. Bu paylar birgalikda sonni yezish xarakatini chegaralishda ishtirok etadilar. Yenbosh-son payi esa sagittal uk atrofida vujudga keladigan xarakatlarni chegaralaydi. Bundan tashkari, tos-son bugimining ichki kapsulasidan aylanma payi boshlanadi, bugim ichida esa son suyagining boshchasini payi joylashgan. Bu pay quymich kosachasi tagidan boshlanib, son suyagining boshchasiga birikadi. Son suyagining boshchasining payi fakat tos-son bugimi mustaxkamlashida ishtirok etmay, boshka funktsiyalarni bajaradi. Pay ichida kon tomirlari va nervlar joylashgan, bundan tashkari, turli xarakat bajarish vaktida zarbni kamaytirish vazifasini bajaradi.
Tizza bugimi - son suyagining pastki uchi va katta boldir suyagi dunglarining ustki yuzalaridan xosil bulgan. Bugim xosil bulishda tizza qopkogi xam ishtirok etadi. Bugim murakkab, shakli jixatdan galtak-sharsimondir. Bugimda birikaetgan suyaklarning satxlari bir-biriga nisbatan juda kam moslangan, shu sababli xarakatlar chegaralangan. Bugim ichida joylashgan medial va lateral menisklar xarakatchanlikni oshirishda ishtirok etadilar. Sinovial bugim ichida kup burmalar va usimtalar, bugim atrofida esa shilimshik xaltalar xosil kiladi. Tizza bugimida kundalang uk atrofida bukish, yezish xarakatlari bajariladi. Xarakatchanlikni graduslarda ifodalash mumkin. Bunda bukish xarakatining chegarasi 130-170є ga teng. Tik uk atrofida pronatsiya va supinatsiya xarakatlari bajariladi. Xarakatlar chegarasi 10є atrofida ruy beradi.
Tizza bugimida bir nechta paylari bor. Ularga katta boldir va kichik boldir kollateral aylanma kiradi. Bugim ichida krestsimon paylar joylashgan. Bu paylar bugimni mustaxkamlashda ishtirok etadilar. Bugim xaltasining orqasida tizza osti paylari joylashadi.