1. Reproduktiv salomatlik haqida tushuncha bering. Reproduktiv salomatlik

116. Normada  katta  yoshdagi  insonlar  bir  daqiqada  necha  marta  nafas  oladi? 

Chaqoloq o’pkasida alveola va mayda  bronxlar kam bo’lganligi uchun bir  minutda 40-60, xatto undan ham ko’proq nafas oladi.1 dan 5 

yoshgacha  bo’lganlar minutiga 25-30 martagacha, katta yoshdagi odamlar esa 16-18 martagacha nafas oladi.  

Jismoniy mehnat, jismoniy tarbiya va sport mashqlari bilan shug'ullangan¬da nafas olish tezlashadi. Tinch holatda od am bir minutda 16-18 

marta nafas oladi va o'pkalaming minutlik ventilyatsiyasi 8- 9 l ga teng bo'ladi. Jismoniy mashqlar bajarganda esa ularning tezligiga qarab 

bir minutda nafas olish soni 40-60 martaga yetadi va, hatto, undan ham ortishi, o'pkalaming minutIik ventilyatsiyasi 50-100 I gacha ko'payishi 

mumkin.  Tinch  .holatda  bir  minutda  odam  organizmi  250-300  ml  kis¬lorod  o'zlashtiradi.  Jismoniy  mashqlar  bajarganda  esa  kislorod 

o'zlashtirish  4500-5000  ml  gacha  ko'payishi  mumkin.  Bunday  ko'p  miqdordagi  kislorodni  o'pkadan  to'qimalarga  yetkazib  berish  uchun 

yurak-qon  tomirlari  sistemasining  ish  faoliyati  kuchayadi. Masalan,  tinch  holatda  yurakning  sistolik  hajmi  (yurak  bir  marta  qisqarganda 

chiqariladigan qonning miqdori) 65-70 ml bo'la¬di, jismoniy mashq bajarganda 150-200 ml gacha ortadi. Bir minutda yurak tinch holatda 

70 marta qisqaradi, jismoniy mashq bajarganda esaqisqarish tezligi minutiga 150-200 martagacha ko'payadi. Demak, tinch holatda yurak bir 

minutda  tomirlarga 5  I  qon  chiqarsa,  jismoniy  mashq  bajarganda  bu  qonning  miqdori  20-30  I  gacha  ko'payadi.  Shunday  qilib,  jismoniy 

mashq bilan shug'ullanganda to'qimalaming kislorodga talabi ortadi. Bu esa bir tomondan, nafas olishning tezlashishi va o'pkaning minutlik 

ventilyatsiyasi ko'payishi, ikkinchi tomondan, yurakning ish faoliyati kuchayishi, ya'ni qisqarish tezligining ortishi, uning sistolik va minutlik 

hajmi ko'payishi bilan ifodalanadi. Shunday qilib, jismoniy mehnat, jismoniy tarbiya va sport mashqlari nafas olish hamda qon aylanish 

organlarining yaxshi rivojlanishiga, chiniqishiga, odamning ish qobiIiyati ortishiga, va uning sog'lom bo'lishiga olib keladi.